-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

Predsjednik Saveza književnika Jugoslavije Meša Selimović, na susretu u Moskvi, podržao je,dakle, dogovaranje među savezima, ali i iskazao rezervu prema stvaranju organizacije socijalističkih pisaca „jer bi to bilo štetno zatvaranje u odnosu na ostali svijet” i smanjivanje mogućnosti saradnje sa „naprednim piscima” drugih država. Selimović nije podržao ni kritički stav Bugara i Sovjeta prema PEN klubu, objašnjavajući da su od zajedničkog učešća u radu međunarodnih organizacija zavisili i orijentacija i pravac aktivnosti tih organizacija. Za jugoslovenskog predstavnika je „pasiviziranje značilo prepuštanje pozicija bez borbe”.

U međuvremenu, Jugoslavija je učestvovala na drugim književnim manifestacijama i susretima u Istočnoj Evropi, koje su prema sastavu učesnika takođe bile i ideološki jednostrane. Na konferenciji o međusobnom prevođenju održanoj 19. i 20. novembra 1964. u Budimpešti, Jugoslaviju su predstavljali Gustav Krklec i Pal Šafer. Sastav konferencije je bio ideološki jednobojan: učestvovali su predstavnici domaćina, Čehoslovačke, Rumunije, SSSR-a, DR Njemačke, Poljske i Jugoslavije. Razgovarano je o estetskim pitanjima umjetničkog prevođenja i konkretnim problemima prevođenja literature socijalističkih zemalja (tehničkim, materijalnim, organizacionim i kulturno-političkim). Mađarski predstavnik je iznio ideju o „zlatnom fondu” – da se dogovorom izdavačkih kuća napravi spisak kapitalnih djela koja treba prevesti. Jugoslovenski delegati su smatrali da bi takav predlog mogao da pomogne da se u jugoslovensko-mađarskim književnim odnosima izbjegne stihijsko prevođenje. Jugoslovene su zainteresovale i ideje koje je u diskusiji iznio Ctibor Štitnicki iz Bratislave: da se pored klasičnih djela odmah prevedu i značajnija savremena djela i da se stvori međunarodni fond koji bi koristio umjetničkim prevodiocima za putovanja u zemlje čijom su se literaturom bavili. Pal Šafer je predložio uzajamnu aktivnost saveza pisaca na predstavljanju sopstvene literature i stipendiranje talentovanih mladih stvaralaca koji su zainteresovani za prevodilačku djelatnost. Zaključak je bio da je na prevodilačkoj djelatnosti u jugoslovensko-mađarskim odnosima malo učinjeno i da su posebno nedostajali dobri prevodi i prevodioci sa mađarskog na jugoslovenske jezike. Zahvaljujući ljudima porijeklom iz Vojvodine (Zoltan Čuka, Kalman Dudaš) situacija u obrnutom smjeru je bila bolja.

Učestvovanje na ovim i sličnim skupovima bilo je za Jugoslovene ipak manje iskušenje od pitanja učešća na sastancima rukovodstava saveza pisaca istočnoevropskih zemalja. Prvi takav sastanak na kome se Jugoslavija nije pojavila je bio u Varšavi 1966. Nije poslala predstavnika s izgovorom da se tada održava konstitucioni sastanak nove uprave saveza. Na sastanku u Varšavi je za domaćina sledećeg sastanka rukovodstava saveza pisaca socijalističkih zemalja izabrana Istočna Njemačka (Istočni Berlin). Na dnevnom redu sastanka u Berlinu (27. i 28. 2. i 1. 3. 1967) bili su planiranje međunarodnih akcija, dogovor za bolju koordinaciju posla, razmjena iskustava međunarodnih veza i dogovor o izdavanju međunarodne antologije posvećene godišnjici Oktobarske revolucije.

Upravo je ideja o izradi ove antologije dodatno komplikovala jugoslovensku poziciju, jer je i antologija bila zamišljena usko blokovski. Jugoslavija je bila zainteresovana da njeni pisci učestvuju, tim prije što je imala djela posvećena tom događaju i što ga je i ona slavila, ali ju je odbijao lagerski karakter izdanja. Jugoslovenski predstavnici su tražili da on ima najširi međunarodni karakter, svjetski karakter, „jer je oktobarska revolucija praznik svih naroda”. Pošto su tekstove pripremili samo savezi jednog broja socijalističkih saveza, čime je on dobio „najuži karakter”, jugoslovenski savez nije želio da u njemu učestvuje.


(KRAJ)

---