-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

Epikur je u Lampsaku osnovao školu koja je ubrzo okupila veliki broj učenika, posebno iz bogatih i uglednih kuća (porodica) i počeo da ih uvodi u svoj filozfski sistem. Oko njega su se okupili i sa njime družili mladići, koji su i docnije bili njegovi najprivrženiji učenici i nastavljači, kao što su bili Metrodor, Idomenej, Leontej, Polijen, Kolot i drugi. Ne samo da su oni prihvatali učenje svoga veoma omiljenog nastavnika, nego su sa njime uspostavili izvanredno srdačne i prijateljske odnose, koje su nastavili da njeguju i održavaju do kraja života. Pojedine od njegovih pristalica su kasnije prešle u Atinu i tamo nastavili da slušaju predavanja svoga učitelja, ali je i sam Epikur u više navrata ponovo dolazio u Lampsak i tu se zadržavao kraće vrijeme, među svojim odanim učenicima i prijateljima. Sve to jasno govori da je Lampsak, zajedno sa nekim okolnim naseobinama, postao drugi zavičaj Epikuru i u njemu podsticao ljubav i poštovanje prema tamošnjim stanovnicima, koje je nastojao da uputi u nauku i filozofiju. Posebnu pažnju je posvećivao izgradnji plemenitih međuljudskih odnosa, zbog čega je stekao jedno od najpočasnijih mjesta u čitavoj istoriji filozofije.

Nakon što je proveo nekoliko godina baveći se nastavničkim radom u Mitileni i Lampsaku, Epikur se konačno doselio u Atinu 307. (ili 306) godine i u tom gradu ostao do kraja života. Bilo je to posebno nepovoljno vrijeme u smislu političkih, društvenih i ekonomskih prilika, ali je još uvijek u tom gradu zračila ogromna duhovna i kulturna energija, stvorena još u ranijem periodu, posebno za vrijeme slavne Periklove vladavine sredinom V vijeke prije n.e. Epikur je tada, kada je stigao u Atinu, sa ciljem da nastavi svoju nastavničku djelatnost, imao oko 32 godine, bio još relativno mlad i poletan čovjek, pa mu je promjena životnih uslova predstavljala i poseban izazov. On je bio već formirani mislilac, odličan poznavalac mnogih oblasti, ali je posebno dobro savladao filozofsko i naučno učenje svoga velikog prethodnika Demokrita, koji mu je bio uzor u svakom pogledu. U početku je znatiželjno posmatrao i pratio sva kulturna i duhovna zbivanja u Atini, posebno u Platonovoj Akademiji, Aristotelovom Likeju, ali i na javnim trgovima, gdje se, takođe, odvijao veoma buran i raznovrstan duhovni život. Još uvijek je bilo pojedinih sofista kasnijeg (poznog) perioda, ali su se oni izrodili u obične ulične „majstore“ za prodavanje raznih retoričkih ili agonističkih spoljašnjih efekata, kojima su zabavljali dokonu gomilu uličnih posmatrača. Međutim, na javnim mjestima je bilo i ozbiljnih filozofa koji su nastavili i slijedili Sokratovu filozofsku misao, formirajući posebne pravce ili 'škole' od kojih je jedna (kirenaička) izvršila direktan uticaj na izgradnju i formiranje Epikurovog etičkog učenja.

Ubrzo potom je Epikur u pitomom predgrađu Atine, malo dalje od glavnog ulaza u centralni dio grada, od kapije Dipola, kupio jednu baštu (vrt) za 80 mina i tu osnovao svoju školu. Upravo u istom tom smjeru, odnosno u produžetku puta iz atinske glavne ulice Droma, kada se izađe kroz gradska Dvostruka vrata, nalazilo se najprije veliko naselje Kerameik, a potom iza njega lijepe i ukusne stazice i pošumljeno područje. Tu su od ranije postojale znamenite škole, i to Platonova Akademija, a zatim Aristotelov Likej. U području izvan atinskih gradskih zidina, istočno od grada, otvorio je novu školu, u vježbalištu Kinosargu, jedan od Sokratovih učenika i privrženika – Antisten, osnivač kiničke škole. Neposredno nakon vremena kada je Epikur otpočeo sa predavanjima i druženjima u svojoj školi, u svome čuvenom vrtu, u Atini je krenuo sa javnim filozofskim predavanjima i Zenon iz Kitiona, osnivač stoičke filozofske škole, i to oko 300. godine p.n.e. Tako su u vrijeme života i rada Epikura u Atini, krajem IV i u prvoj polovini III vijeke pre n.e., u tom gradu postojale mnoge filozofske škole koje su okupljale veliki broj učenika, privrženika i pristalica filozofije.

Obezbijedivši stalno mjesto za svoj dugotrajni boravak i ugodne uslove za nesmetan rad i nastavničku djelatnost, Epikur je svoju baštu pretvorio u jedno od najpoznatijih i najprijatnijih mjesta u Atini, gdje su se ljudi okupljali, družili, raspravljali o raznim filozofskim temama i životnim pitanjima.


(NASTAVIĆE SE)

---