Nedavno je iz štampe izašla nova knjiga Miloša K. Vojinovića, publiciste i istraživača, poznatog kako stručnoj tako i široj čitalačkoj publici. Vojinovićevu knjigu ,,Stotinu godina od iseljavanja Muslimana iz Crne Gore za Tursku 1914-2014”, u izdanju autora, štampala je izdavačka kuća ,,Pegaz” iz Bijelog Polja. Knjiga je kod nas štampana na srpskom jeziku, a u Turskoj na turskom u koautorstvu sa Hajrom Kolašinlijem (Aličković) iz Turske, porijeklom iz Oboda kod Tomaševa, koji se takođe bavi iseljavanjem svojih predaka iz Crne Gore.
,,Ova publikacija rezultat je komunikacije sa pojedinim iseljenicima iz okoline Bijelog Polja u Tursku poslije balkanskih ratova, započete prilikom održavanja susreta Crnogorsko-turskog prijateljstva u Bijelom Polju, na kojem je autor prisustvovao u svojstvu privrednika. Na početku knjige navodi da je neposredan povod za nastanak ovog rada bilo veliko interesovanje iseljenika za svoje korijene i osjećaj čežnje za zemljom predaka. Govoreći o svojim motivima, autor ističe kako je želio da iseljenicima približi Crnu Goru, pomogne im da sačine porodične rodoslove i pronađu rođake „koji još žive u Crnoj Gori”,ali i da uđe u trag pravim razlozima iseljavanja, posebno iz limske doline prije sto godina”, smatra dr Vukić Ilinčić.
Stručno mišljenje i recenzije o radu Miloša K. Vojinovića dali su univerzitetski profesori i istoričari, akademik Miomir Dašić iz Crne Gore i doc. dr Osman Karataj sa Univerziteta u Izmiru (Turska).
,,Ovu knjigu Vojinović je posvetio pokojnom Mahmutu-Mašu Pepiću iz Cerova kod Bijelog Polja i njegovom potomstvu, čiji je dio imanja tokom agrarne reforme u Kraljevini Jugoslaviji naselio autorov djed Petar Vojinović. Na tom imanju danas niko ne živi od Vojinovića, kao ni prijašnji žitelji Pepići, koji su rasuti svuda po svijetu”, dodaje Ilinčić.
On ukazuje da Vojinović u jednom dijelu monografije opisuje prilike u bjelopoljskom kraju u doba osmanske vladavine od 1455. godine pa do oslobođenja 1912. godine. Pored toga, prikazao je i prilike u kolašinskom kraju od 1878. do 1988. godine i predaju grada Kolašina 1878. godine, takođe, objasnio je organizaciju crnogorske vlasti u ovom kraju, položaj zatečenog muslimanskog stanovništva i njihovo iseljavanje. Po ocjeni autora, u dosadašnjim radovima na ovu temu, pomenutoj problematici nije posvećivana dovoljna pažnja.
,,Autor je detaljnije govorio o organizovanom iseljavanju Muslimana iz Crne Gore u Tursku od kraja 1913. godine, navodeći da je uzrokovano osjećajem lične i imovinske nesigurnosti, teškim ekonomskim prilikama, bratstveničkom solidarnošću, vjerskim fanatizmom i propagandnim djelovanjem muslimanskih vjerskih starješina, ali da je bilo i drugih, ličnih i pojedinačnih razloga da se trajno napušti zavičaj. Sve ove tvrdnje autor potkrepljuje originalnom dokumentacijom, sa podacima o ličnostima i porodicama, zapisnicima komisija. Tu su i faksimili dokumenata i fotografije kao svjedoci vremena „koji nepotkupljivo svjedoče o događajima koji su pratili proces iseljavanja našeg muslimanskog življa u Tursku 1914.godine”, navodi Ilinčić.
Vojinović je u djelu dao i kratak osvrt na naseljavanje novooslobođenih krajeva pravoslavnim stanovništvom po Zakonu o naseljavanju novooslobođenih predjela Crne Gore od 27. februara 1914. godine, a o njegovom sprovođenju se starao Glavni odbor za naseljavanje, na čelu sa vojvodom Gavrom Vukovićem. Autor se, smatra Ilinčić, nije detaljnije upuštao u raspravu o agrarnim odnosima zatečenim u novooslobođenim krajevima, već samo konstatuje da su imanja odseljenih vlasnika novodoseljenici plaćali, a da su begovska imanja naseljavale čifčije koje su ih i obrađivale prije balkanskih ratova.
,,Vrijednost ove knjige je i u tome što sadrži podatke, iako nepotpune, o crnogorskim Muslimanima koji su nastavili život u Turskoj poslije 1914. godine. Zanimljivi su, takođe, podaci o ličnostima, muhadžerima crnogorskim - savremenim Turcima i njihovoj priči, sjećanjima na pretke porijeklom iz Crne Gore”, ocjenjuje Ilinčić.A.Ć.


Pionirsko istraživanje

Ilinčić smatra da treba istaći opšti zaključak akademika Miomira Dašića, da je autor „kroz ovo svoje pionirsko istraživanje pokazao, iako nije po vokaciji naučnik-kojim pravcem bi trebalo da naučno organizovano djeluju i institucije Crne Gore i naravno odgovarajuće iz Turske...”, kao i konstataciju Vojinovića da su „čudni putevi Gospodnji i za čovjeka nepoznati. Prije pola godine nijesam ni pomislio da ću u Turskoj, na preko 2.000 km od Kolašina upoznati neke nove ljude i sticati prijatelje. Taj krug se stalno širi. Početkom maja imao sam zadovoljstvo da u Crnoj Gori budem domaćin četvorici mladića iz Alačate koje je povukla čežnja ka rodnoj grudi pradjedova i da im pokažem gdje su im unazad sto godina živjeli preci”.