Za­ču­đu­ju­će smje­la dje­la Za­ke Prel­vu­kaj osva­nu­la su u ga­le­ri­ji „Cen­tar”, u okvi­ru po­stav­ke „Tran­zi­ci­ja” ko­jom se ova ko­sov­ska umjet­ni­ca pred­sta­vi­la pod­go­rič­koj li­kov­noj pu­bli­ci. Prel­vu­kaj je za svo­ju pr­vu po­stav­ku u Pod­go­ri­ci iza­bra­la ne­ko­li­ko svo­jih ci­klu­sa. Ri­ječ je o re­pre­zen­ta­tiv­nom iz­bo­ru dje­la za­hva­lju­ju­ći ko­ji­ma je ste­kla umjet­nič­ki re­spekt u Pri­šti­ni, ali i re­gi­o­nu i u evrop­skim li­kov­nim kru­go­vi­ma.
Ri­ječ je o astrakt­nom sli­kar­stvu, ali ve­o­ma pro­vo­ka­tiv­nom, ko­je si­gur­no „bo­de oči” gdje god se pred­sta­vi, što je, ka­ko ob­ja­šnja­va ova umjet­ni­ca, i njen cilj. Jer, „ka­kva je to umjet­nost ako ne iza­zi­va re­ak­ci­je”. Ta­ko­đe, sma­tra da umjet­nost ko­ja ne stva­ra lju­bav me­đu lju­di­ma, ne­ma svr­hu. Prel­vu­kaj se ba­vi­la poj­mom de­mo­kra­ti­je, po­lo­ža­jem že­ne u na­šem di­je­lu Evro­pe. Ci­klu­som Či­šće­nje gri­je­ho­va pro­go­va­ra o sa­da­šnjo­sti, ali i ko­me­ta­ri­še onaj du­bo­ko lič­ni mo­me­nat sva­kog čo­vje­ka. Ne­ma Za­ke Prel­vu­kaj ni­ka­kav ot­klon od tje­le­sno­sti, pa svo­jim ti­je­lom kao sli­kar­skom čet­ki­com pred­sta­vlja svo­je vi­đe­nje ero­ti­ke. A, neo­bič­nim po­tre­ti­ma, ap­strakt­nim, za­di­re u du­hov­nost, po­le­mi­šu­ći o da­na­šnji­ci i su­tra­šnji­ci čo­vje­ka i čo­vje­čan­stva.
- Iza­bra­la sam po jed­nu sli­ku iz sva­kog ci­klu­sa. Na pri­mjer, sli­ka na te­mu de­mo­kra­ti­je imam bar dva­de­set. A za­što de­mo­kra­ti­ja? Pa, u ime de­mo­kra­ti­je mi smo se­bi po­kva­ri­li li­jep ži­vot! Ili art mo­dern... Zna­te, u okvi­ru mo­der­ne umjet­no­sti ne­ko stva­ra umjet­nost, a ne­ko ni­šta – ob­ja­sni­la je Prel­vu­kaj.
A, ero­ti­ka. I tu je ova umjet­ni­ca, pro­vo­ka­tiv­no ob­ja­sni­la što je pri­vu­klo ovoj te­mi. Ma­da, upo­tre­blja­va­ju­ći ero­ti­ku, mo­go vi­še je pro­go­vo­ri­la o na­ma, na­ro­di­ma sa Bal­ka­na.
- Ču­la sam, ne znam da li je isti­na, ali ču­la sam da se vi­ja­gre naj­vi­še pro­da na Bal­ka­nu. To smo vam mi – la­žni seks – iz­re­kla je svoj oso­ben ko­men­tar na Bal­kan­ce.
Ako umjet­nik ni­je spo­so­ban da is­ko­ri­sti ak­tu­el­ni mo­me­nat u svr­hu stva­ra­nja on­da, po ovoj sli­kar­ki umjet­nik po­sta­je sva­či­ji, a osta­je „ni­gdje”. Umjet­nik je do­bar ono­li­ko ko­li­ko umi­je da cr­pi in­spi­ra­ci­ju iz sa­da­šnjo­sti. Ona is­ti­če da onaj ko­ji se ne mi­je­nja, ko­ji ne re­a­gu­je na mo­me­nat u ko­me ži­vi, ne­će stva­ra­ti dje­la pa­žnje vri­jed­na.
- Sli­kar je u su­prot­no­sti sa po­li­tič­kim par­ti­ja­ma. Ovo je iz­la­ga­no po ci­je­lom svi­je­tu, i svu­da je do­bro do­če­ka­no jer je isti­ni­to. A što je isti­ni­to, mi­slim da je do­bro. Ako umjet­nost pro­vo­ci­ra on­da je do­bra, ako je usmjerena pro­tiv ne­če­ga i ne­ko­ga, on­da je lo­ša. Mi­slim da lju­di tre­ba da se opa­me­te, da se vo­le i uva­ža­va­ju i osta­no tu gdje je­su. Jer ze­mlja nas ra­đa, ona nas i uzi­ma – is­ta­kla je ona.
Po­seb­no nas je za­ni­mao od­nos Za­ke Prel­vu­kaj sa svo­jim ti­je­lom i na­či­nom na ko­ji ga ona ko­ri­sti u stva­ra­lač­ke svr­he.
- U ci­je­loj isto­ri­ji li­kov­ne umjet­no­sti akt ima cen­tral­no mje­sto. Je­dan dan sam se po­bu­ni­la i re­kla `neka mo­je ti­je­lo bu­de čet­kica`. U Pri­šti­ni ta­da ni­je bi­lo vo­de i ja sam se na­ma­za­la bo­jom i po­če­la da sli­kam ti­je­lom kao čet­ki­com. Sni­mi­la sam vi­deo rad. Re­kli su mi: `Kako mo­žeš ta­ko da se po­na­šaš, ti si profesor`. Od­go­vo­ri­la sam: ja sam umjet­nik u ele­men­tu svog rada`. Bi­lo ru­žno ili li­je­po. To je ljud­sko ti­je­lo, a ja sam umjet­nič­ki su­bje­kat – ka­za­la je ona.
Ka­ko je is­ko­ri­sti­la svo­je ti­je­lo u stva­ra­nju ci­klu­sa Či­šće­nje gri­je­ho­va, ta­ko­đe je ino­va­tiv­no. Na­ma­za­la je svo­je ti­je­lo bi­tu­me­nom i...
- Tek sam na snim­ku vi­dje­la ko­li­ko je­čim dok ski­dam te cr­ne na­sla­ge sa se­be, jer me je bo­lje­lo. Zna­te, svi gri­je­ši­mo... pro­la­ze­ći taj bo­lan pro­ces ukla­nja­mo sve lo­še od se­be. Je­dan ži­vot ži­vi­mo... to je mo­ja ži­vot­na fi­lo­zo­fi­ja – na­ve­la je ona.
Za­ke Prel­vu­kaj nam je pred­sta­vi­la i svo­je cr­te­že i gra­fi­ke, ko­ji su joj do­ni­je­li in­ter­na­ci­o­nal­no ime. Ne sa­mo da su je­din­stve­ni po na­či­nu ka­ko su na­sta­li, ne­go su i škol­ski pri­mjer ka­ko umjet­nič­ka ima­gi­na­ci­ja „ra­di” i kad ne po­sje­du­je sred­stva, ka­ko umjet­nik stva­ra i bez bo­je i ki­sta. Na­sta­li su u Grč­koj na li­kov­noj ko­lo­ni­ji na ko­joj su se oku­pi­li umjet­ni­ci iz 33 ze­mlje. Gra­fi­ke su od bi­tu­me­na.
- Ni­smo ima­li bo­ju. Na­šla sam ga na jed­noj sta­roj ban­de­ri. Bi­la sam u ku­pa­ćem, uze­la sam ste­pe­ni­ce, po­pe­la se, i nok­ti­ma ski­da­la bi­tu­men sa ban­de­re. Te gra­fi­ke su mi do­ni­je­le bo­gat­stvo i ime, a ni­ko ni­je znao ka­ko su na­sta­le – ka­za­la je Za­ke Prel­vu­kaj.
Ova sa­vre­me­na umjet­ni­ca iz­la­ga­la je na svim kon­ti­nen­ti­ma. Za svoj opus sa­vre­me­ne umjet­no­sti i dje­la pa­blik ar­ta osva­ja­la je ugled­ne me­đu­na­rod­ne na­gra­de, a nje­ni mu­ra­li kra­se po­zna­te jav­ne usta­no­ve.
Za­ke Prel­vu­kaj ima na­mje­ru da cr­no­gor­skoj li­kov­noj pu­bli­ci pred­sta­vi i dje­la ko­ja ot­kri­va­ju i nje­ne no­vi­je ci­klu­se, ali i ono što u nje­nom stva­ra­lač­kom ru­ko­pi­su no­si pe­čat Cr­ne Go­re.
Iz­lo­žbu je u ga­le­ri­ji „Cen­tar” otvo­ri­la isto­ri­čar­ka umjet­no­sti mr Ana­sta­zi­ja Mi­ra­no­vić. li­kov­na kri­ti­čar­ka.S.Ć.


Cr­na Go­ra ze­mlja pre­da­ka

Za­ke Prel­vu­kaj je, ka­ko ka­že, di­je­te Cr­ne Go­re. Obo­ža­va ze­mlju svo­jih pre­da­ka.
- Kad god do­đem u Cr­nu Go­ru na­đem mir, ti­ši­nu, sje­tim se svo­je stri­ne Vu­ko­sa­ve iz An­dri­je­vi­ce, do­brih kom­ši­ja. No, Cr­nu Go­ru po­zna­jem za­hva­lju­ju­ći ocu ko­ji nas je ov­dje re­dov­no do­vo­dio. On nam je re­kao svo­je­vre­me­no `ovo je vaš rod­ni kraj`. I, ne­dav­no sam u Pla­vu ku­pi­la ze­mlju, gdje ću da gra­dim ate­lje. Obo­ža­vam Ko­so­vo, ta­mo sam sve ste­kla, ta­mo ži­vim ali vo­lim svo­je po­ri­je­klo i ve­o­ma sam ve­za­na za nje­ga. Nas je Bog na­da­rio, ima­mo sve, pro­lje­će, lje­to, je­sen, zi­mu, li­je­pu ze­mlju. Sa­mo mi tre­ba da na­u­či­no da uži­va­mo u njoj – po­ru­či­la je ova umjet­ni­ca in­tri­gant­nog sti­la.