-Pi­še: aka­de­mik Zo­ran La­kić

Ži­vot je traj­ni bož­ji dar, uči nas vje­ro­na­u­ka. Mno­gi umo­vi su raz­mi­šlja­li o za­go­net­ki ži­vo­ta na pla­ne­ti Ze­mlji. Ni­su od­go­net­nu­li ne­ke taj­ne ži­vo­ta, po­put one po­jed­no­sta­vlje­no ka­za­ne- ko je sta­ri­ji ko­ko­ška ko­ja no­si ja­ja, ili ja­je – iz ko­ga se iz­le­gao pi­lić-ko­ko­ška. Na­pra­vljen je vje­štač­ki – mi­sle­ći čo­vjek – rat­nik (ro­bot) ko­ji će, mo­žda, uni­šti­ti sve pri­rod­ne ži­te­lje na pla­ne­ti u slu­ča­ju da je čo­vjek-čo­vje­ka uni­štio – na kra­ju kra­je­va.
Ži­vot, da­kle, i da­lje osta­je vje­či­ta taj­na ljud­skog uma i ra­zu­ma. Mno­gi pje­sni­ci-fi­lo­zo­fi po­sve­ti­li su svo­je sti­ho­ve upra­vo tom ljud­skom ži­vo­tu, pa i ži­vo­tu mno­go ši­rih poj­mo­va. Mno­gi­ma je osta­la u sje­ća­nju film­ska po­e­ma o sa­mo jed­nom da­nu ži­vo­ta. Jed­nom za­pa­že­na i stva­ra­lač­ki na­če­ta te­ma – ima­la je u svim vre­me­ni­ma svo­jih na­dah­nu­tih pro­ta­go­ni­sta. Ne­će­mo ih na­bra­ja­ti. Uči­ni­li bi­smo ne­prav­du oni­ma ko­je bi­smo za­bo­ra­vi­li, ili pro­sto re­če­no – ko­je bi­smo is­pu­sti­li.
Još vi­še se raz­mi­šlja­lo i pi­sa­lo o slo­bo­di Čo­vje­ka; uvi­jek je bi­la ugro­ža­va­na i ugro­že­na. U mi­sli­ma su mi vr­lo če­sto, da ne ka­žem uvi­jek, i ne sa­mo me­ni – sti­ho­vi „..sva sre­bra, sva zla­ta/ svi ljud­ski ži­vo­ti/ ne mo­gu bi­ti pla­ta/ tvo­joj lje­po­ti!“
Po­me­nu­ti sti­ho­vi su is­pje­va­ni pri­je mno­go vje­ko­va, od auto­ra s bal­kan­skih pro­sto­ra. Ne na­vo­dim ime – iz pro­stog raz­lo­ga – što se na bal­kan­ski na­čin i da­lje po­le­mi­še ko­joj na­ci­o­nal­noj knji­žev­no­sti pri­pa­da- na­šoj ili inoj. I od ta­da pa, mo­glo bi se re­ći, do da­na­šnjeg da­na na sli­čan na­čin se pje­va ži­vo­tu i slo­bo­di. Opet ne­će­mo na­vo­di­ti auto­re. Jer to je bez­ma­lo po­sta­la pje­sma slo­bo­dar­skog na­ro­da, ko­ja pri­li­či sva­kom vre­me­nu od po­ja­ve mi­sle­ćeg čo­vje­ka. Za­to ne­će­mo na­vo­di­ti auto­ra sle­de­ćih sti­ho­va, ko­ji su zbog po­ru­ke ko­ju no­se po­sta­li za­vjet­ni na­rod­ni sti­ho­vi: ,,Znaš, maj­ko, li­je­po je ži­vje­ti, ali za ono za šta sam umro, htio bih još jed­nom umri­je­ti’’.
Bez že­lje da tu­ma­čim ovu fi­lo­zof­sku i ljud­sku po­ru­ku, još jed­nom ću pod­sje­ti­ti da je ži­vot sa­mo je­dan, ali i da po­ru­ke ni­ka­da ne umi­ru! Na­pro­tiv, ži­ve za sva vre­me­na, pri če­mu zna­mo, pa i osje­ća­mo lje­po­tu ži­vo­ta – ma­kar on tra­jao još sa­mo je­dan dan.
I sa­svim na kra­ju – za­vr­ši­ću na vr­lo pro­za­i­čan na­čin: Ta­kvi lju­di ni­ka­da ne umi­ru. Ži­ve i po­sli­je fi­zič­ke smr­ti. Jer je stva­ra­lač­ki ži­vot ne­u­ni­štiv, ma ko­li­ko ga ugro­ža­va­le pri­rod­ne i ne­pri­rod­ne olu­je – po­put ze­mljo­tre­sa, po­pla­va, po­put bi­blij­skog po­to­pa ili ljud­skih zga­ri­šta „te­pih bom­bar­do­va­nja“. Ta­kvi stva­ra­o­ci ži­ve i po­sli­je fi­zič­ke smr­ti, jer je slo­bo­dar­sku mi­sao o čo­vje­ku još te­že uni­šti­ti.