Knjiga „Jugoslavija i Argentina 1946–1955”, autora dr Bojana Simića, poznatog srpskog istoričara, prvo je naučno djelo koje se na sveobuhvatan i istraživački utemeljen način bavi ovom vrlo značajnom tematikom. To je ocjena i jednog od njena tri recenzenta, dr Slobodana Selinića, koji će o Simićevoj knjizi, između ostalog, zapisati: „U rukopisu ‘Jugoslavija i Argentina 1946–1955’ dr Bojan Simić je obradio temu kojoj do sada nije posvećivana veća pažnja u nauci. To je prvi cjelovit rad o vezama i saradnji Jugoslavije i Argentine u ovom periodu”. A kakve su te veze bile i kako su funkcionisali odnosi između Jugoslavije i Argentine u tom periodu, predočićemo čitaocima u narednih nekoliko nastavaka, kroz poglavlje ove knjige „Politički i diplomatski odnosi FNRJ i Argentine”, koje, s određenim skraćenjem, prenosimo uz odobrenje autora knjige i njenog izdavača.

Dr Bojan Simić je rođen 1977. godine u Beogradu, gdje je diplomirao na Katedri za istoriju Jugoslavije Filozofskog fakulteta, na kome je magistrirao 2006. Doktorirao je u Italiji 2011. na Scuola Normale Superiore di Pisa. Kao viši naučni saradnik zaposlen je u Institutu za noviju istoriju Srbije, a pored pet monografija, autor je i preko četrdeset naučnih članaka u domaćim i stranim časopisima i zbornicima radova. Urednik je biblioteke „Studije i monografije” Instituta za noviju istoriju Srbije.

Najkraća razdaljina između prestonice Srbije i Jugoslavije Beograda i glavnog grada Argentine Buenos Ajresa, dakle ona vazdušnom linijom, iznosi oko 12.000 kilometara. U vremenu neposredno nakon Drugog svjetskog rata rastojanje koje je dijelilo dvije zemlje prelazilo se pretežno brodom a put je trajao oko dvadeset dana. Jasno je da su stanovnici Jugoslavije i Argentine u prvoj polovini prethodnog vijeka jako malo znali jedni o drugima, vjerovatno se često oslanjajući samo na priče emigranata koji su sa jugoslovenskih prostora pristizali u Južnu Ameriku, kao i na rijetke tekstove u domaćoj štampi. Kako je vrijeme prolazilo, taj jaz se postepeno smanjivao. Odnosi dviju zemalja zvanično su uspostavljeni tokom dvadesetih godina dvadesetog vijeka. Prvi diplomatski predstavnici su otišli na službu u glavne gradove, a počela je da se odvija trgovina između dviju zemalja. Drugi svjetski rat doveo je do prekida započetog a Argentina i Jugoslavija su se našle u potpuno različitim pozicijama. Jedna neutralna, van sukoba, sa očuvanim resursima, druga okupirana sa velikim brojem ratnih i civilnih žrtava, kao i znatnim pretrpljenim razaranjima. Nakon svršetka rata počinje nova etapa u odnosima između dviju država. U Jugoslaviji se konsolidovala nova vlast na čelu sa Komunističkom partijom Jugoslavije, dok je u Argentini stvaran novi režim koji je takođe svoj oslonac tražio u radništvu. Obje zemlje su pokušavale da nađu sopstveni pravac u poslijeratnom svijetu koji je sve više davao obrise novog sukoba između dviju sila pobjednica, SAD i SSSR-a. Na tom putu čekali su ih brojni problemi i dileme, teški lomovi i izazovi, kako u unutrašnjoj, tako i u spoljnoj politici.

Analizirajući brojne značajne monografije o spoljnoj politici socijalističke Jugoslavije u prvoj deceniji njenog postojanja, čitalac neće u njima naći gotovo nijedan podatak vezan za Argentinu, a samim tim ni za jugoslovensko-argentinske odnose. Zaključak koji bi se mogao izvući je da ti odnosi nijesu ni postojali. On je, vidjećemo, pogrešan. Iz tog razloga na narednim stranicama daćemo pregled jugoslovensko-argentinskih odnosa u ovom periodu, posebno obraćajući pažnju na njihovo uspostavljanje, razvoj i značaj za obje države.

Odnosi između Argentine i Jugoslavije uspostavljeni su zvanično tek decembra 1921. godine. Ovako kasno priznanje nove države, Jugoslavije, nije proizilazilo iz nespremnosti država Južne Amerike da to učine, već je bilo posljedica toga što dugo nije bilo upućeno nikakvo zvanično obavještenje jugoslovenske vlade o ujedinjenju, na osnovu koga bi mogao uslijediti akt priznanja. Jugoslovensko poslanstvo u Buenos Ajresu započelo je sa radom januara 1928, tada kao predstavništvo Kraljevine SHS. U tom trenutku bilo je to jedino diplomatsko predstavništvo države na teritoriji Južne Amerike.

Priredio:

MILADIN VELjKOVIĆ

(Nastaviće se)

---