Godine 1599. Boris je opet pozvao Gustava u Moskvu i ovog puta princ je prihvatio poziv. Boris mu je obećao posjed u Moskoviji i ruku princeze Ksenije. Brak nije ostvaren, jer Gustav nije htio da primi pravoslavlje i on se rastao sa svojom voljenom damom. Posjed je dobio u Ugliču i tamo je nastavio da se bavi hemijom, jer je imao sklonosti prema nauci.

Poslije krunisanja, Boris je smatrao obaveznim da obavijesti poljskog kralja Sigismunda o svom dolasku na presto. Zbog konflikta sa Švedskom, Reč Pospolita je imala potrebu za mirom sa Moskvom. Bez obzira na to, planovi Stefana Batorija da pokori Moskoviju ipak su imali još mnogo pristalica. Kancelar Velike litvanske kneževine Lav Sapega 1598. godine, na osnovu informacija koje su sakupili špijuni Andreja Sapege, saznao je da su neki uticajni boljari bili opozicija caru Borisu.

Sapega je podržavao plan ujedinjenja Reči Pospolite sa Moskovijom po tipu, koji je predložio litvanski ambasador Garaburda moskovskoj vladi za vrijeme poslednje godine vladavine Stefana Batorija. U Reči Pospoliti su očekivali da ako Moskva prihvati ovakav plan, omogućiće se infiltracija Poljaka i Litvanaca u Moskvu.

U jesen 1600. godine kralj Sigismund je poslao u Moskvu brojno poslanstvo na čelu sa Lavom Sapegom. Osim izaslanika, njihovih pomoćnika i sekretara, Sapega je poveo sa sobom 400 članova posluge i 700 običnih sluga.

Izaslanici su stigli u Moskvu 16. oktobra i bili su dočekani uz uobičajene počasti. Međutim, tek 26. novembra Sapega i dvojica njegovih kolega su bili primljeni u audijenciju kod Borisa. U toku tih sedam sedmica Sapega i čitav njegov personal su bili smješteni u određenoj rezidenciji u potpunoj izolaciji. Takva moskovska praksa je bila uobičajena, ali to odugovlačenje je bilo namjerno i imalo je namjeru da demonstrira poslanstvima da se moskovskoj vladi mnogo ne žuri sa pregovorima. Izaslanike su zvanično obavijestili da car ima nastup kostobolje. Sapega je pobjesnio.

Pregovori između Sapege i boljara počeli su u prvim danima decembra 1600. godine i nastavljeni su do avgusta 1601. godine. Jedna od tačaka, koja je izazivala sporenja, bila je odbijanje izaslanika da priznaju Borisa za cara (oni su ga oslovljavali sa gospodare i veliki kneže). Zauzvrat na to, boljari nijesu željeli da priznaju Sigismuda za kralja Švedske.

Sapega je predložio Moskvi „vječiti mir” u formi unije Reči Pospolite sa Moskovijom. Po uslovima unije, dva monarha, a takođe i stanovništvo njihovih država, morali su da žive u vječnoj bratskoj ljubavi. Podanici iz svake države su dobijali pravo da se preseljavaju, da upravljaju imanjima i zapošljavaju se u državnu službu u bilo kojoj državi (tj. Poljaci i Litvanci u Moskoviju, a Rusi u Poljsku i Litvaniju). Moskovljani koji bi se naselili u Poljsku i Litvaniju su imali pravo da sačuvaju svoju vjeru i da prave pravoslavne crkve na svojim posjedima. Poljaci i Litvanci koji budu živjeli u Moskoviji su imali ta ista prava u odnosu na katoličku vjeru i hramove. Beliki knez Boris je morao da dozvoli izgradnju katoličkih crkava u Moskoviji za veleposlanike, najamnu radnu snagu i trgovce svih nacionalnosti koje ispovijedaju katoličanstvo. Ako Sigismundu bude suđeno da umre bez naslednika, Reč Pospolita je imala pravo da izabere za svog kralja suverena Moskve, u tom slučaju on bi garantovao privilegije i slobode Poljaka i Litvanaca i živio bi naizmjenično, dvije godine u Poljskoj i Litvaniji i godinu dana u Moskvi. Ako Boris umre bez naslednika, Sigismund bi postao suveren Moskve. I na kraju, kao uslov vječitog mira, Smolensk i Sjeverska Zemlja bi se vratile Poljskoj.

Moskovska vlada je odbila te uslove i, umjesto vječnog mira, zaključeno je dvadesetogodišnje primirje. Boris kao car se našao u osjetljivijem položaju nego kao Boris dok je vladao carstvom u ime Fjodora. Kao samodržac, on je bio iznad Boljarske Dume. Duma je nastavljala da radi, međutim, Boris, imajući u vidu da više nije bio njen član, nije mogao više da utiče na njenu unutrašnju aktivnost.

Preveo sa ruskog i priredio:

VOJIN PERUNIČIĆ

(Nastaviće se)

---