-PI­ŠE: Pe­ri­vo­je Po­po­vić

Pra­va je sre­ća, svje­do­ci smo, i iz­u­zet­na ri­jet­kost da se na jed­nom stva­ra­lač­kom pro­sto­ru, u jed­nom stva­ra­lač­kom tre­nut­ku, u ne­po­sred­nom stva­ra­lač­kom či­nu, na pra­vi na­čin sje­di­ni sna­ga mla­da­lač­ke kre­a­tiv­ne ener­gi­je i moć ri­je­či, pje­snič­ke, nad­stva­re­ne i ne­slu­će­ne na­de. Da, de­ša­va nam se pred ne­vjer­nim i sum­nji­ča­vim oči­ma i ko­le­ba­njem osla­blje­nom du­šom, do­ga­đa se pje­snič­ko zre­nje ko­me tre­ba po­klo­ni­ti pu­nu pa­žnju i po­dr­šku.
Autor­ka na­ja­ve, pr­ve zbir­ke sti­ho­va sa po­sve ne­vi­nim i do­bro­bit­nim na­slo­vom „Tan­go bi­je­lih ci­pe­li­ca”, ogla­ša­va nam se sa­da čvr­stim i po­u­zda­nim GA­LOP-om. Da, to je na­slov nje­ne no­ve pje­snič­ke knji­ge.
„U mom sr­cu te­če Lim,/i Mo­ra­ča,/i Du­nav,/i šu­mi mo­re,/Ja­dran­sko,/i još hi­lja­du ne­kih/da­le­kih/ko­ji­ma se ni ime­na ne sje­ćam...” („Ne­u­kro­će­no”)
Vra­ća li se to još jed­nom ovo­vre­me­ni Odi­sej iz ne­po­zna­te ga­lak­si­je po­no­vo na Ita­ku ili se sa­mo du­ša pje­sni­ka Cr­njan­skog ob­no­vlje­nim snom do­gla­ša­va iz Hi­per­bo­re­je?
„Ob­ja­šnje­nje ubi­ja umjet­nost” – po­štu­ju­ći tu nje­nu mi­sao, tru­di­mo se, po­što­va­ni či­ta­o­če, da ovo ka­zi­va­nje bu­de sa­mo naš raz­go­vor – utro­je: Pje­sni­ki­nja, či­ta­lac i Ma­lo Vi­še In­for­mi­sa­ni či­ta­lac raz­mje­nju­ju po­je­di­na mi­šlje­nja po­vo­dom ide­ja, te­ma, mo­ti­va i pret­po­sta­vlje­nih ci­lje­va autor­ke ove knji­ge. Da­kle, to u do­bro­na­mjer­nom po­i­ma­nju ne tre­ba ni­ka­ko da se do­ži­vi kao na­ru­ša­va­nje po­ret­ka ko­ji pje­sni­ki­nja us­po­sta­vlja; na­pro­tiv zna­či pu­no­va­žnu po­dr­šku nje­noj po­e­tič­koj na­mje­ri i do­me­tu. Na taj na­čin, ubi­je­đe­ni smo u ovom ma­gi­čej­skom tro­u­glu osi­ja­nja (nad­na­rav­no pri­su­stvo Vla­di­ke–Pje­sni­ka ne zna­či pu­ko po­ko­ra­va­nje već oba­ve­zno po­seb­no po­vje­re­nje) od­go­vor­no pri­stu­pa­mo sle­de­ćoj pje­snič­koj za­go­net­ki: „Šta ima no­vo?” Ima li stvar­no pod ka­pom ne­be­skom išta no­vo, osim no­vih nad­na­rav­nih mo­ći Po­e­zi­je?! Utr­nu­la bi du­hov­na svje­tlost sve­vi­đe­nja da ne­sta­ne Pje­sme. Ta­ma­ra Se­nić se, kraj svih ne­iz­bje­žnih tam­nih vi­la­je­ta i uda­ra ne­si­gur­no­sti, po­vre­me­nog od­su­stva ili­ti vi­ška (sa­mo)po­uz­da­nja, u „Ga­lo­pu” do­bra­no do­mo­gla ta­jan­stve­nih sli­ka, mi­sli i emo­ci­ja ko­je ču­va­ju gro­mo­vi­tu si­lu sve­moć­no­ga pje­snič­ko­ga Ne­ba i ne­po­ćud­ne re­al­no­sti ne­po­u­zda­ne zbi­lje.
„Oka­čim na ru­ku za­sta­vu/isti­ne,/a ku­pu­jem ilu­zi­je./Iz­ne­na­dim se/kad osje­tim go­rak ukus u usti­ma/što mi je po­klo­nio/onaj ko­ji že­li da mi po­si­je­če/gla­vu sa ra­me­na/i po­sa­di u ze­mlju/(a ze­mlje ne­mam)...”/(„***”)
Bi­lo bi nor­mal­no, i Sve­tvo­ri­telj je ta­ko od­re­dio, da sva­ko do­stoj­no Bi­će, po­seb­no Bi­će do­stoj­no pje­sme, ima svoj ku­tak, svo­je par­če Ze­mlje ko­je se u ko­nač­nom mo­že ili mo­ra na­do­mje­sti­ti par­če­tom Ne­ba, kao mo­gu­ćom (do)su­đe­nom ga­ran­ci­jom bes­ko­nač­no­sti.
To što Pje­sni­ki­nji ne­do­sta­je ze­mlja na­sta­je kao od­raz po­tre­be da se pre­i­spi­ta sop­stve­na tač­ka gle­di­šta u pro­sto­ru ne­sa­gle­di­ve pu­no­će na­da­nja. Ko­li­či­na zla ko­ja se u do­bu Post­po­sta­nja usmje­ri­la pre­ma Čo­vje­ku i Pje­sni­ku nad­ra­sta ko­li­či­nu nji­ho­vog gri­je­ha, ali i iza­zov je i is­ku­še­nje ko­je se ra­zr­je­ša­va u di­ja­lo­gu sa Pje­smom kao po­seb­nim vi­dom zbi­lje ili Usu­da!?
„...Za­mi­sli ka­ko bi bi­lo/da su na­u­či­li da le­te/pri­je ne­go što su im re­kli/ da ne mo­gu,/ jer ima­ju no­ge...” („Za­mi­sli da im ni­smo vje­ro­va­li”)
Da li je neo­stva­re­na mo­guć­nost le­ta uisti­nu pro­pu­šte­na šan­sa da se stig­ne iz­nad sop­stve­ne vi­si­ne, da se us­pi­je vi­še od sop­stve­nih mo­guć­no­sti? Pje­sni­ki­nja po­sta­vlja, za­i­sta ozbilj­no pi­ta­nje ko­me je od­go­vor u do­me­nu ta­jan­stva ko­je je ima­nen­ci­ja Po­e­zi­je, ali i te­žak za­da­tak za čo­vje­ka da se od­u­pre mo­gu­ćoj ka­ta­stro­fi pro­fa­nog u pro­jek­ci­ji tzv. „vje­štač­kog uma”. Na­rav­no, ov­dje se ne mi­sli na pu­ko sa­vre­me­no teh­no­lo­ško zna­če­nje to­ga poj­ma – vi­še, znat­no vi­še i znat­no pri­je to­ga, mi­sli se na na­si­lje ko­je pri­mi­ti­vi­zam i nad­moć bez­du­šno­sti ne­pre­kid­no vr­še nad čo­vje­kom kao Bi­ćem ko­me je dat ra­zum i pra­vo da se pot­pu­no slo­bod­no, ka­te­go­ri­jal­no slo­bod­no, ko­ri­sti sop­stve­nim umom bar do one gra­ni­ce gdje tzv. mo­ja slo­bo­da ne ugro­ža­va tu­đu slo­bo­du, ili još go­re, op­šte ljud­sko pra­vo na slo­bod­no bi­ti­sa­nje.
„...Na kra­ju da­na/ski­nem svo­ju du­šu/i že­lim da je po­di­je­lim/lu­ta­li­ca­ma...” („Na­ga”)
Usred op­šteg bez­duš­ja ko­je ne­pre­sta­no ob­na­vlja sa­mo se­be (stra­ho­te klo­ni­ra­nja de­mo­na – ne­sa­gle­di­ve su i ne­shva­tlji­ve či­stom umu) te­ško je do­če­ka­ti kraj sop­stve­nog svi­je­tlog da­na bez te­ških po­sle­di­ca po du­šu, svi­jest, sa­vjest – čo­vječ­nost. Ka­ko da se do­če­ka no­vi dan, ako je ovaj već uza­lud­no po­tro­še­ni u do­brom di­je­lu „po­klo­njen” bez­na­đu lu­ta­nja? I to mo­ra da od­go­vo­ri pje­sma, mo­žda ne baš ovog tre­na, ne mo­ra ni u ovom ni u slje­de­ćem sti­hu – od­go­vo­ri­će jed­nom; bu­duć­nost Po­e­zi­je je ne­sa­gle­di­va da­to­me vi­du!
Vje­ru­je­mo da su Pje­sni­ci za­i­sta istin­ski no­si­o­ci ba­klje ko­ja mo­že da osvi­je­tli pu­te do su­šti­ne isti­ne – mo­že gra­đa­nin Čarls Bu­kov­ski da bu­de što god ho­će, ali Pje­snik Bu­kov­ski je­ste po­e­ta va­tre i pot­pu­no je sve­jed­no u od­no­su Nje­ga i Ze­mlje da li je ona rav­na, koc­ka­sta ili okru­gla. I pot­pu­no je sve­jed­no ho­ću li vir­tu­el­ni „ja” ko­ji ni sa­mog se­be ne ra­zu­mi­jem, mo­ći da shva­tim do­me­te ri­je­či ko­ja pre­ko Pje­sni­ka do­la­zi od Spa­si­te­lja. I pot­pu­no je sve­jed­no ko­li­ko ima Sal­va­do­ra, je­dan je i je­din­stven Da­li na svi­je­tu. U ko­rist Svi­je­ta - i ovo­ga i ono­ga, ako ih ima. Bez Umjet­no­sti ne bi nas bi­lo – ne bi po­sto­ja­li Svje­to­vi Smi­sla.
„...Re­ci mi da je Bu­kov­ski/bio obič­na pi­ja­ni­ca,/Da­li nar­ko­man./Re­ci mi da Ze­mlja/ni­je okru­gla...”(„Za­pa­li va­tru”)
I u pje­snič­kom „Ga­lo­pu” (žur­ba kao mo­guć­nost oči­gled­ne lje­po­te) lju­bav na­la­zi svo­ju po­sto­ja­nost, ali isto­vre­me­no i re­al­nost su­ko­ba i pro­ti­vr­ječ­no­sti do­ži­vlje­nog i že­lje­nog. Kroz Po­e­zi­ju i Lju­bav uka­zu­je se čo­vje­ku mo­guć­nost Spa­se­nja. Od nje­go­ve mo­ći spo­zna­nja za­vi­si ka­ko će i šta da ho­će is­ko­ri­sti – Pra­vu Lju­bav u svoj svo­joj pu­no­ći i sja­ju, ili bes­prav­nu mr­žnju u op­štoj tra­gi­ci ne­sa­gle­di­vih raz­mje­ra.
„...Či­ni mi se.../Je­di­no što mo­že/po­vri­je­di­ti/vi­še od mr­žnje/je ova­kva lju­bav./Za­to te mo­lim.../Ako vo­liš cvi­je­će/ne­moj bi­ti cvje­ćar.” („Ope­lo ru­ža­ma”)
„Či­ni mi se...” – ipak ka­že pje­sni­ki­nja u uvje­re­nju da istin­ski lju­bi­te­lji cvi­je­ća nje­gu­ju, iskre­no po­kla­nja­ju i lju­be, ali ne pro­da­ju cvi­je­će. Ra­du­je, stva­r­no ra­du­je, što mla­da po­e­te­sa vje­ru­je u naj­vred­ni­je ljud­sko i ne­pot­ku­plji­vo pje­snič­ko na­da­nje. U dru­ga­či­joj kon­ste­la­ci­ji bi­li bi do­ve­de­ni u pi­ta­nje i smi­sao po­sta­ja­nja i va­lid­nost Bi­ća Po­e­zi­je.
Pje­sni­ki­nja Ta­ma­ra Se­nić je uspje­šna stu­dent­ki­nja Mu­zi­ke (na­mjer­no na­pi­sa­no ve­li­kim slo­vom) i oda­ni po­klo­nik Umjet­no­sti. Ri­tam je sa­stav­ni dio nje­nog bi­ti­sa­nja, a tan­go u svim zna­če­nji­ma da­to­ga poj­ma i sim­bo­la uka­zu­je joj se kao pret­po­stav­ka ne­pre­ki­nu­tog sli­je­da ko­ra­ka ka svje­tli­jem snu za čo­vje­ka i vi­še ra­do­va­nja ne­go li pat­nji usred ne­iz­vje­sne ja­ve.
„...On­da kad od­i­gra­mo/je­dan ples/ko­nač­no shva­ti­mo/da Sun­ce iz­la­zi i za­la­zi/na is­toj stra­ni...”(„Tan­go”)
Tan­go u pr­voj knji­zi ko­jom pje­sni­ki­nja na­ja­vlju­je sop­stve­ni do­la­zak u ne­iz­vje­sni Svi­jet Pje­sme, Tan­go i sa­da kad pje­sni­ki­nja uz do­brog part­ne­ra ime­na Ži­vot smje­lo na­stu­pa na po­di­ju­mu ko­ji oba­ve­zno mo­ra da bu­de okre­nut sun­cu. Ni­je pje­sni­ki­nja kri­va ako sun­ce ni­je baš uvi­jek na pra­voj stra­ni.
„... – Is­ki­pje­će ti ka­fa.../– Pa šta, sku­va­ću dru­gu./– I na­pra­vi­ćeš ne­red./– Po­či­sti­ću./– Pre­vr­nu­će­mo šo­lji­ce?/ – A da, ipak, pre­vr­ne­mo svi­jet? („Da sta­vim ka­fu”)
Da, Ta­ma­ra, daj da po­pi­je­mo ka­fu, da za­vr­ši­mo naš tro­je­dan, tro­jed­na­ki Raz­go­vor; ne­do­sta­je nam još je­dan part­ner da za­ple­še­mo TAN­GO – pro­baj­mo i to, opet utro­je. Dok se svi­jet ne okre­ne pre­ma pra­voj stra­ni Sun­ca. Dok ja­ha­či Apo­ka­lip­se za­mi­je­ne smjer i ri­tam ka­sa rit­mom Ga­lo­pa. Ili dok se Sun­ce ne okre­ne pre­ma pra­voj stra­ni svi­je­ta.
(NA­STA­VI­ĆE SE)