PI­ŠE: MI­LI­CA KRALj

Naj­zna­čaj­ni­ja srp­ska pje­sni­ki­nja De­san­ka Mak­si­mo­vić, ko­ja pje­smom i životom pri­pa­da svi­ma na­ma, sma­tra­la je da je pje­snik naj­pot­pu­ni­je ljud­sko bi­će ko­je ži­vi mno­go­stru­kim ži­vo­tom. U sla­vu pr­vo­i­zvor­ne op­či­nja­va­ju­će do­bro­te i bla­go­tvor­ne sa­mi­lo­sti, bez­djet­na, za­tra­ži­la je po­mi­lo­va­nje za sve ne­do­stoj­ne:
„Tra­žim po­mi­lo­va­nje, dra­gi ca­re/ za one ko­je se od mla­do­sti ra­ne / pri­vo­le­le car­stvu po­e­zi­je, / ko­je tre­pe­re va­zdan kao bre­ze, / i me­se­či­nom se za­no­se kao bar­ka, / za Je­fi­mi­je, / za sve­te Te­re­ze, / za sva­ku Sa­fo / i Jo­van­ku od Ar­ka, / za sve za­ne­te i ne­do­vr­še­ne, / i za me­ne. (Za ne­rot­ki­nje)”
– Šta je De­san­ka u dr­ža­vi?“ – pi­tao je na ne­kom knji­žev­nom sku­pu po­sve­će­noj naj­ve­ćoj srp­skoj pje­sni­ki­nji ne­ki se­ljak.
– Pje­snik i aka­de­mik – od­go­vo­ri­li su mu. Se­ljak bje­še neo­bič­no ra­do­stan i po­no­san „što je ona ta­kvu sla­vu do­če­ka­la”.
– De­san­ka je naj­ve­ći pje­snik lju­ba­vi. Ona je ju­go­slo­ven­ski kan­di­dat za No­be­lo­vu na­gra­du. Ako je ne do­bi­je, to će sa­mo zna­či­ti da u Šved­skoj vi­še ne­ma lju­ba­vi – re­kao je Jon Mi­loš, pre­vo­di­lac nje­nih pje­sa­ma na šved­ski.
– Sr­bi svo­je naj­ve­će i naj­vo­lje­ni­je pje­sni­ke oslo­vlja­va­ju sa­mo ime­nom – re­kao je Vol­fgang Ešer, pre­vo­di­lac nje­nih pje­sa­ma na nje­mač­ki.
Đeo Bog­za, ru­mun­ski pje­snik, na­pi­sao je ove sti­ho­ve:„ Za­što ra­stu ta­ko vi­so­ko / ja­bla­no­vi u Sr­bi­ji? / Da bi se du­bo­ko, naj­du­blje / De­san­ki po­klo­ni­li”.
Pjo­tr Ven­gin : „ Mi smo vas za­vo­lje­li kao srp­sku pje­sni­ki­nju, kao ru­sku pje­sni­ki­nju, kao polj­sku, kao če­ho­slo­vač­ku, kao bu­gar­sku pje­sni­ki­nju i mi ne mo­že­mo da za­mi­sli­mo ži­vot bez vas.“
O nje­noj po­e­zi­ji pi­sa­li su: Mi­lan Ka­ša­nin, An­tun Ba­rac, Me­ša Se­li­mo­vić, Zo­ran Ga­vri­lo­vić, Dra­gan M. Je­re­mić, Ni­ko­la Mi­lo­še­vić, Ste­van Ra­ič­ko­vić, Bo­ri­slav Mi­haj­lo­vić Mi­hiz...i mno­gi dru­gi.
Sti­ho­ve De­san­ke Mak­si­mo­vić va­lja­lo bi jed­nom ukle­sa­ti na ne­kom vid­nom mje­stu, ka­ko bi nji­ho­va opo­ra mu­drost ma­kar sa­mo na je­dan tren do­pr­la čak i do ne­kog slu­čaj­nog pro­la­zni­ka ko­ji tek sa­mo mut­no i neo­d­re­đe­no slu­ti ono o če­mu pje­sni­ki­nja pje­va.
De­san­ka Mak­si­mo­vić je pra­vi ro­đe­ni pje­snik, to­pal, ne­iz­vje­šta­čen, živ, sa iz­ra­zi­tim oso­bi­na­ma žen­ske du­še. U nje ima za­no­sa, me­ko­te, be­za­zle­nih odu­še­vlje­nja, či­ste ra­do­sti i us­hi­ta, ne­čeg što li­či na ja­snost, bi­stri­nu i žu­bor po­to­ka, na či­sto­tu mla­dog sni­je­ga, svje­ži­nu ro­sne tra­ve. (... ) Već sa­da bi se mo­glo re­ći da je ona naj­da­ro­vi­ti­ja pje­sni­ki­nja što smo je ima­li u na­šoj knji­žev­no­sti.
Pje­sme De­san­ke Mak­si­mo­vić su naj­bo­lje što je na­šem je­zi­ku da­la že­na, a idu bez sum­nje u naj­vr­jed­ni­je, što se po­sled­njih go­di­na u nas stvo­ri­lo. To su pje­sme us­trep­ta­le mla­do­sti s nje­zi­nim buj­nim za­no­si­ma i ne­ja­snim če­žnja­ma; drh­ta­ji ne­ja­snih slut­nji, ra­dost užit­ka u mla­do­sti, i bol pro­la­že­nja. Osje­ćaj pro­la­zno­sti, ne­mo­guć­nost da se ob­u­hva­ti sve ono go­le­mo i ne­iz­re­ci­vo, što bi čo­vjek u va­lu za­no­sa htio od­jed­nom, u isti mah da is­cr­pe i pri­vu­če k se­bi. U osje­ća­ju mla­do­sti ima uvi­jek ne­što bol­no – i taj bol mla­do­sti iz­bi­ja iz nje­nih pje­sa­ma kao ne­ki mu­kli lajt­mo­tiv.
– Ona je od sa­mog po­čet­ka ušla u knji­žev­nost kao pra­vi, ve­li­ki pje­snik, i uvi­jek je pje­va­la lju­bav i se­be u toj lju­ba­vi. A lju­bav je ve­o­ma bo­ga­ta. Mo­ja ge­ne­ra­ci­ja je po­no­sna što je kao car, ima­la svo­ga pje­sni­ka. A i naš dra­gi pje­snik je si­gur­no sre­ćan što je, kao car, imao svo­je vjer­ne pje­snič­ke po­da­ni­ke. A sti­ho­ve „Kr­va­ve baj­ke“, ko­je sma­tram na­ci­o­nal­nim mo­nu­men­tom, vi­dio sam ure­za­ne u ka­me­nu u auli kra­gu­je­vač­ke gim­na­zi­je. Ubi­je­đen sam da će isto ta­ko ka­me­no bi­ti ure­za­ni u sr­cu na­ro­da do u da­le­ku bu­duć­nost –pi­sao je Ste­van Ra­ič­ko­vić.
U vi­je­ku pje­snič­kih avan­tu­ra i vr­to­gla­vih pje­snič­kih ko­mu­ni­ka­ci­ja srp­ske po­e­zi­je sa evrop­skom, nje­na sti­ša­na lir­ska stru­ja, po­put onog nje­nog po­to­ka, mi­lje­la je svo­jim ži­vo­tom, sle­de­ći, kao pod za­kle­tvom, is­klju­či­vo lir­ski za­da­tak, ko­ji se u pot­pu­no­sti po­kla­pao sa nje­nom pri­ro­dom. Za raz­li­ku od mno­gih, ko­ji su za­jed­no sa njom po­sle Pr­vog svjet­skog ra­ta kre­nu­li sa no­ve pje­snič­ke cr­te u ne­iz­vje­sni, bri­sa­ni pro­stor po­e­zi­je, ona je sa mu­škom od­luč­no­šću ko­ja se smo­gla u toj žen­skoj ru­ci, od­gur­nu­la po­nu­đe­ni skal­pel za pje­snič­ko eks­pe­ri­men­ti­sa­nje i na sop­stve­ni na­čin se na­do­ve­za­la na svo­je sta­ri­je pje­snič­ke srod­ni­ke.
NA­STA­VI­ĆE SE