Pi­še: PE­RI­VO­JE PO­PO­VIĆ


„... Ko­ji su to kro­ja­či u na­šoj isto­ri­ji za­da­va­li mje­re mo­ra­la i nje­go­ve prak­tič­ne stra­ne? Ne­ka­da su to bi­li tu­ma­či Sta­rog za­vje­ta, Mar­ko Mi­lja­nov, Nje­goš. Ka­sni­je nam sa­vre­me­ni­ci na­gla­ša­va­ju ka­ko su se od­u­vi­jek pi­ta­nji­ma mo­ra­la pa­ti­li ju­na­ci knjiga...”
Emir Ku­stu­ri­ca

I Mar­ko Mi­lja­nov Po­po­vić, i ju­na­ci nje­go­vih knji­ga, i nje­go­vi sa­vre­me­ni­ci, i (po­je­di­ni) du­hov­ni po­tom­ci pa­te sa pi­ta­nji­ma mo­ra­la, eti­ke kao ta­kve. U svim, u svom i u Mar­ko­vom vre­me­nu. U Mar­ko­vim i sop­stve­nim pri­li­ka­ma. Ne­ka o (Mar­ko­vom) vre­me­nu i pri­li­ka­ma bu­de ri­ječ – na po­čet­ku.
Kad je Go­spod, još pri­je Po­sta­nja, stvo­rio ri­ječ, na­sta i ri­ječ pro­ro­čan­stvo. I ri­ječ put. Na­sta u sfe­ra­ma dav­nim i da­le­kim, po­sta u eoni­ma traj­nim i bes­kraj­nim ri­ječ pro­ro­čan­stvo i ču je i spo­zna je pro­rok i po­gle­da u du­bo­ku vo­du sve­spo­zna­nja i vi­dje ri­ječ, i vi­dje put. Vi­dje grad i vi­dje put ka­ko ga dru­mi si­la od čo­vje­ka, na­da go­spod­nja i ljud­ska, sna­ga ma­ča i pe­ra. I re­če pro­rok da bu­de Me­dun i da bu­de Mar­ko. I re­če pro­rok i bi ta­ko na dan ka­da se vra­ća ži­vot svi­je­tu, u da­ne ka­da se svi­jet vra­ća ži­vo­tu.
Pred­ska­za pra­znak da bi­će vječ­no bes­po­re­dak i da će gr­dan i su­rov da bu­de. I ska­za um­nik nad um­ni­ci­ma, po­ka­za Vla­di­ka nad vla­di­ka­ma ze­malj­skim i nad­ze­malj­skim da svim da­nim ču­de­si­ma, da nad bes­po­re­ci­ma bi­je­de i pat­nje um­na si­la nad si­la­ma sil­nom si­lom sil­no tor­že­stvu­je. I bi po­re­dak. I po po­ret­ku opet sve slje­du­je.
I opet se ja­vi znak kao lu­ča. I re­če: mo­li­te se, pra­štaj­te, ta­ko vam Sve­vi­šnje­ga i ta­ko vam pu­no­ga Ne­ba i pra­zne Ze­mlje, vo­li­te se i pra­štaj­te, Lju­di. Jer bi­će Mar­ko i bi­će Mi­lo­van Ja­ni­čin iz kra­ja jed­no­ga u du­bo­do­li­ni što će se iz ni­zi­je na naj­ve­će vr­ho­ve pra­va čo­vječ­no­sti us­pe­ti. I bra­ni­te se­be od dru­go­ga, i bu­di­te ju­na­ci, i bra­ni­te od se­be dru­ge i bu­di­te lju­di; jer bi­će Đu­lja Jo­va­nov i Ive­za Vu­kov, bi­će Ili-Kuč i Ra­ko Đu­rić bi­će. I ser­dar Jo­le bi­će. I Đo­ko Jo­va­nov bi­će. I bi­će opet me|u va­ma mno­gi od ma­na sa­zda­ni, ali bi­će ih bez ma­ne, bez stra­ha i sum­nje.
9
I umi­ra­će­te. I gi­nu­će­te. I bi­će smr­ti bes­kraj­no mno­go. A ka­ko vas­kr­snu­ti, ako smr­ti ne­ma, ka­ko vječ­no ži­vje­ti, ako ne nad­ži­vi­te strah i pat­nju? I re­če mla­di iza-bra­nik, po­sve­će­nik mno­go­gla­sni, re­če si­nu Mi­lja­na Jan­ko­va Po­po­vi­ća, re­če da ga za­bo­rav ne sa­vla­da, da ne za­bo­ra­vi, da ona­ko bri­žan ne ogri­je­ši du­šu svo­ju i da za pam­će­nje sa­ču­va žer­tvu maj­ke Ša­ljan­ke i ve­li­ku pat­nju što je nad­vla­da maj­ka Ve­ka Ilin­či­ća. I mno­ge ča­sne i če­sti te da ne za­bo­ra­vi.
I brat­sku Lju­bav me­đu lju­di­ma da ne za­bo­ra­vi voj­vo­da što čit­ki­je ma­čem ne­go pe­rom pi­še. Ono što in­stik­tu ni­je da­no, to du­hov­ni vo­će mo­ra da zna­de – čuj, Voj­vo­do, Vla­di­či­ne gla­se.
Čuj, na­ro­de, Go­spod­nje na­da­nje! La­ko je na­ma ho­di­ti pu­tem. La­ko je na­ma bro­di­ti vo­dom i ne­bom. La­ko – ako pre­po­zna­mo put. Put što nam sa­gra­di Voj­vo­da, kad vri­je­me nam uka­za Vla­di­ka Ze­mlje i pr­vi do Vla­di­ke Ne­ba. La­ko kad put nam sa­zda Voj­vo­da ze­malj­ski, sa­brat ne­be­skih do­brih ar­han­ge­la i voj­vo­da. Sa­mo ako pre­po­zna­mo put?!
Šest da­na ljud­skih, šest na­da čo­vje­ko­go­spod­njih pam­ti­će i svje­tlost i ta­mu, a da na sed­mo­ga, da­na sve vi­de­će­ga bi­će svjtlost, bi­će ve­li­ko Sun­ce na Ne­bu ši­ro­kom i ve­se­lom. I ra­do­va­će se sva­ka tvar i za no­vo stva­ra­nje, za je­van­će­lje no­vo spre­mi­će se um i du­ša ljud­ska – pje­san da po­je, imja Go­spod­nje da sla­vi, mo­li­tvu sve­na­ća da ča­ti. O, ne­ka je bla­žen dan u ko­me se svje­tlost ot­kri i u ko­me mrak od­stu­pi – da­le­ko, da­le­ko u ad­ske ja­me i bes­pu­ća. Ne­ka bla­žen bu­de i osta­ne ono­ga glas što u pu­sti­nji su­šnoj gu­tljaj vo­de tra­ži, ne­ka je bla­go­slov nad svi­me što je Ži­vot, Lju­bav i Mir i nad svi­me u lju­di­ma što vi­dje­lom sja­ji. I ne­ka je vječ­no pro­klet­stvo nad ta­mom! Ne­ka vječ­no isti­nom svi­je­tli pro­ro­čan­stvo no­vo ime­nom MAR­KO osvi­je­tlje­no!
Si­le zla i ta­me ne­ma­ju na­de pred sna­gom i svje­tlo­šću Vas­kre­se­nja!
Isto­rij­ska Cr­na Go­ra je bi­la to što je bi­la za­hva­lju­ju­ći čoj­stvu i ju­na­štvu. Za­hva­lju­ju­ći lju­di­ma. Ni­kad ne­čoj­stvu. Ni­kad ne­lju­di­ma. Ni­ka­ko ku­ka­vi­ca­ma.
Pod bar­ja­kom čoj­stva i ju­na­štva, čo­vječ­no­sti i hra­bro­sti tvo­ri­la je, Vož­jem Pro­mi­sli i na­rod­nim umom svo­je moć­no vo­zdi­za­nje.
Vaš za­to, upra­vo zbog to­ga pr­vi ar­hi­je­rej Cr­ne Go­re, Vr­da i Pri­mor­ja slu­ži li­tur­gi­ju sve­tu i či­ni mu po­men pred Go­spo­dom i lju­di­ma. A pje­snič­ku li­tur­gi­ju ne­pre­kid­no mu ča te iza­bra­ni stva­ra­o­ci i pje­sni­ci nje­go­vo­ga je­zi­ka, srp­sko­ga.
Na­sta­vi­će se