-PIŠE:

DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ


Možda su najzanimljivije figure u novijoj kinematografiji na kineskom kopnu upravo Čen Kaige (r. 1952), Džang Jimou (r. 1951) i Tjen Džuangdžuang (r. 1952). Sva trojica bila su u prvoj klasi diplomaca Pekinške filmske akademije poslije Kulturne revolucije. Čenov prvi igrani film „Huang tu di” (1984) naišao je na dobar prijem kritike i publike i probio led u međunarodnoj distribuciji kineskih filmova. Nakon tog čudesno poetskog prikaza narodne kulture u ravnici Žute rijeke (Huanghe) 1939. godine, snimljenog u jednoličnom, impresionističkom stilu južne škole pejzažnog slikarstva, u kojem preovladavaju šablonske, osnovne boje kineskih novogodišnjih slika na svicima. Čen je zatim snimio filmove „Velika parada“ (1985) i „Haizi wang” (1988). Prvi govori o životu vojnika u savremenoj Kini, a drugi o greškama Kulturne revolucije. Čen je devedesetih režirao „Zbogom, moja konkubino” (1993, Zlatna palma u Kanu), film zanosnih čulnih prikaza, koji tokom četrdeset godina istorije Kine, od dvadesetih do Kulturne revolucije, prati ljubavni trougao između dvojice čuvenih pjevača Pekinške opere i jedne prostitutke. Postao je svjetski hit i podigao ugled kineske filmske industrije. Čen je u „Zavodljivom mjesecu“ (1996) ponovo okupio ekipu koja je radila i na „Konkubini“. Tematski sličan, taj film prikazuje život imućne porodice razorene zavisnošću od opijuma u poslednjim godinama carske ere, oko 1911. Film obiluje detaljima iz epohe, a za njegovu raskošnu fotografiju zaslužan je australijski snimatelj Kristofer Dojl, blizak saradnik više kineskih reditelja, među kojima su i Vong Karvaj (Hongkong) i Edvard Jang (Tajvan). Ipak, u Kini je izazvao polemike zbog neuvijenog prikazivanja upotrebe droge i seksualne degradacije.

Džang Jimou sarađivao je s Čenom kao snimatelj na filmovima „Huang tudiDayue bing“. Njegov debitantski rad bio je neobično snimljeni film „Crvena polja“ (1988), koji je osvojio Zlatnog medvjeda na Berlinskom festivalu i ostvario komercijalni uspjeh u Sjedinjenim Državama. Radnja njegovih filmova „Ju du“ (1990, u produkciji kompanije Tokuma Communications iz Japana) i „Da hong deng longgao gao gua“ (1991), u početku zabranjenih u Kini, odigrava se dvadesetih godina prošlog vijeka, prije dolaska komunista. Filmovi se bave feudalizmom i borbom za prava žena u ruralnom okruženju, a oba odlikuje Džangov slikarski, pitoreskni stil. „Priča o Kju Ju“ (1992) odvija se u drugačijem ritmu. To je kvazidokumentarna komedija o savremenom životu na selu, snimljena na lokacijama super 16-milimetarskom kamerom, mada je poslije kineskopiran (prebačen) na 35 mm za potrebe bioskopskog prikazivanja, koja je u Veneciji nagrađena Zlatnim lavom. „Huo zhe“ (1994) prati sudbinu jedne porodice od Drugog svjetskog rata do Kulturne revolucije, uz prećutnu kritiku državne uprave. Uprkos tome što je osvojio više međunarodnih priznanja, uključujući i kanski Gran pri, u Kini je bio cenzurisan, a Džang je dobio dvogodišnju zabranu rada. Njegovo povratničko djelo bilo je „Yao a yao,yao dao wai po jia“ (1995), gangsterski film čija je radnja smještena u tridesete. Ujedno je to i poslednje ostvarenje na kojem je radio s Gong Li (r. 1965), izvanrednom glumicom koja je postala Džangova glavna glumica još od filma „Crvena polja“ i svakako ikona pete generacije filmskih stvaralaca. Džang je ponudio još dva jedinstvena prikaza savremene Kine: „Yige dou bu nengshao“ (1999), dobitnika Zlatnog lava u Veneciji, i prelijepu porodičnu sagu „Wo de fu qin mu qin“ (2000), kojoj je pripao Srebrni medvjed u Berlinu.

Karijera Tjena Džuangdžuanga počela je etnografskom studijom života mongolskih seljaka pod naslovom „Lie chang zha sha“ (1985). Uslijedio je „Dao ma zei“ (1986), snimljen na lokaciji na Tibetu, koji govori o odnosu između plemenskih prava i budističke vjere. U skladu s očekivanjima, kineski cenzori su se dali na obimno prekrajanje filma. Tjen je narednih nekoliko godina radio na čisto komercijalnim projektima, kao što je „Yaoke gingnian“, 1988, da bi potom snimio „Plavog zmaja“ (1993), uzdržan film o uticaju rane komunističke vladavine na svakodnevni život jedne pekinške porodice od 1953. do 1967. Film je zabranjen u Kini uprkos tome što je osvojio priznanja na međunarodnim festivalima u Kanu i Tokiju.


NASTAVIĆE SE

---