NIKŠIĆ – Prva subota pred praznik Sv. proroka Jeremije, koji se obilježava 14. maja, dan je kada se banjsko bratstvo Mrkaić okuplja na brdu Planik, gdje im je predačka Crkva Sv. proroka Ilije. Saborovanju je prethodila Sveta liturgija koju su u toj crkvi služili iguman manastira Kosijerevo arhimandrit Arsenije (Samardžić) i banjsko-rudinski paroh Radenko Koprivica. Bratstvo Mrkaić je pod Planik, koji pripada Donjim Banjanima, doselilo početkom 17. vijeka kada su na brdu i sagradili Crkvu Sv. Ilije kojeg uz krsnu slavu Sv. Jovana Krstitelja prislužuju. Uprkos teškim vremenima i tada, a posebno sada, u njihovoj crkvi nikada nije prekidano služenje svete službe božje što je na našim prostorima, s obzirom na sveopšte okolnosti kroz vjekove, rijetkost.

– Kao nadležni paroh ponosan sam na Mrkaiće, bratstvo koje prednjači u Donjim Banjanima što se tiče vjere, tradicije, poštovanje svega onoga što je sveto i čestito u našem narodu i rodu. Ono što su njihovi preci započeli, oni to i danas održavaju, nastavili su njihovo djelo, lijepo se okupljaju što i ovim saborom potvrđuju – istakao je paroh Koprivica.

O crkvi na Planiku, kazao je Božidar Mrkaić, postoje brojna predanja koja se u bratstvu prenose sa koljena na koljeno i čuvaju za buduća pokoljenja. Njihovi preci gradili su je u doba turske vladavine, i to isključivo pod okriljem noći, a čim se pojave prvi zraci sunca građevinu bi pokrivali svježim lišćem da je Turci ne vide.

– Kad je gradnja završena odlučeno je da se „pusti” glas kako je na Planik doletjela crkva, i da je to čudo božje. Turci odlučiše da kada je već to tako, a plašeći se ipak tog čuda, crkvu ne diraju i tako je ostala do danas – ispričao je Mrkaić jedno od predanja.

Nekoliko decenija nakon izgradnje počeo je Morejski rat, sukob Mletačke Republike i Osmanskog carstva, tokom kojeg je hram porušen, ali su ga bratstvenici ponovo sagradili. Bili su i kasnije ratovi, kroz Planik prolazile razne vojske, ali Crkvu Sv. Ilije niko nije dirao, a jedan od pokušaja bio je neuspješan.

– Austrougari su u jednom napadu na Crnu Goru sa sujednog brda topom gađali našu svetinju, ali đule nije eksplodiralo, završilo je u njenom zidu gdje i danas, a ona ostala netaknuta. Služba u našoj svetinji na Sv. Iliju nikada nije prekidana, pa ni tokom Drugog svjetskog rata, a ni u kasnijim godinama komunizma. Bratstvenici su čak 1956. godine u njenoj blizini dozidali zvonik – istakao je Božidar Mrkaić.

Veća obnova izvršena je tokom 2000. godine kada su je uz pomoć Mitropolije crnogorsko-primorske pokrili bakrom.

B.B.

---

Raseljeni obnavljaju svoju starevinu
Pod Planikom je svojevremeno bilo više od 20 domaćinstava bratstva Mrkaić, a danas je tu svega oko 15 stalnih stanovnika, među kojima i dva osnovca. Oni koji su napustili selo i njihovi potomci posjećuju svoja ognjišta.

– I to je rijedak slučaj da je u jednom ovakvom mjestu koje je udaljeno od Nikšića dolaze oni koji su otišli, nijesu zaboravili i obnavljaju svoju starevinu – naglasio je Božidar Mrkaić.

Do crkve je put izuzetno loš i bratstvenici planiraju da ga koliko budu mogli i urede, a pored predačke svetinje izgrade prostoriju za okupljanje. Nadaju se, a i zahtijevaće, pomoć u tome od mobilnih operatera koji su u neposrednoj blizini crkve postavili repetitor čime je i sami ambijent narušen.