Evropska unija je od sticanja crnogorske nezavisnosti 2006. godine do danas donirala više stotina miliona eura za jačanje institucija i vladavine prava, a uprkos tome na samo kilometar od ambasade EU u Podgorici cvjeta ilegalna trgovina cigaretama, među kojima su i brendovi koji se zvanično proizvode van teritorije Crne Gore. Novinari „Dana“ su u saradnji sa kolegama iz Bugarske utvrdili da je formalni proizvođač velikog broja tih cigareta firma KT International iz Plovdiva i da su ih oni registrovali kao svoje brendove.

Glavno prodajno mjesto za ilegalne cigarete u Podgorici je tržni centar poznat kao Gintaš. Ispitujući koje se sve cigarete prodaju na crnom tržištu, dolazi se do zaključka da je većina njih zvanično proizvedena u Bugarskoj. Cigarete imaju oznaku bugarskih firmi, koje su ih zvanično registrivale kao svoje, ali nemaju akcizne markice Crne Gore.

S druge strane, prema zvaničnim podacima Ministarstva finansija Crne Gore, u periodu od 2016. do 2020. godine iz Bugarske su u Crnu Goru izvezene cigarete u vrijednosti od nešto preko 21.000 dolara. Ta informacija može da se pronađe u registru Ujedinjenih nacija – KOMTRADE. Međutim, u istom registru Ministarstvo finansija Bugarske izvještava da su u Crnu Goru u istom vremenskom periodu izvezli duvanske proizvode vrijedne oko 20 miliona dolara. To znači da je ranije Ministarstvo finansija Crne Gore prikrilo prave podatke o uvozu duvana iz Bugarske.

Agencija za duvan Crne Gore, kao ni Ministarstvo finansija, novinarima „Dana“ nijesu dali podatke o izvozu iz Bugarske u Crnu Goru za pomenuti period, niti su komentarisali podatke koji su predati organima UN. Sa novinarima nijesu htjeli da razgovaraju ni predstavnici firme KT International iz Plovdiva, koje smo pitali otkud ovoliko njihovih cigareta u ilegalnoj prodaji u Crnoj Gori.

U ilegalnoj prodaji najčešće mogu da se nađu cigarete marke „kings“ i „korset“, čiji je zvanični proizvođač kompanija KT International. Formalni vlasnik te kompanije je firme koja se zove Sigma, a čiji su vlasnici Nikolaj Jankov i Stanislav Zahariev. Prema izvještajima bugarske policije, skriveni vlasnici kompanije KT International su biznismeni Atanas Šterev i Anton Petrov. Zvanična dokumenta pokazuja da je majka kontroverznog bugarskog političara i oligarha Delijana Peevskog povezana sa Šterevim i Petrovom u lihtenštajnskoj kompaniji Astra kargo. Peevski je u Bugarskoj i inostranstvu poznat i kao uticajna figura u duvanskom biznisu, a često je povezivan sa sumnjivim poslovima.

Cigarete koje se prodaju u Crnoj Gori nemaju akcizne markice i nema ih u zvaničnom registru Agencije za duvan. Interesantno je da nadležne inspekcije ne reaguju, pa je cigarete „korset“ i „king“ moguće kupiti kod ilegalnog prodavca čak i dok su se u njegovoj neposrednoj blizini nalaze pripadnici Komunalne policije.

M.V.–Vl.O

---

EU rezervisana prema slobodnim zonama
Da je ranija državna politika u Crnoj Gori bila blagonaklona prema stvaranju uslova za ilegalnu prodaju cigareta govori i to što je omogućena zona slobodne trgovine u Podgorici i Baru, koja ih isključuje iz carinske teritorije države. Takva zona postoji u Luci Bar, koja je decenijama pod lupom zbog brojnih sumnji da se preko nje odvoja enormni šverc cigareta, ali i na prostoru Novog duvanskog kombinata u Podgorici, za koji se vezuje afera ilegalne proizvodnje cigareta i pokretanje istrage koja je rezultirala osuđujućom presudom izrečenom bivšem predsjedniku odbora direktora te firme. Trgovina cigaretama odvija se dominatno preko ove dvije slobodne zone, iako su iz Evropske unije bili rezervisani prema odlukama da se omogući tako povoljan ambijent za trgovinu duvanskim proizvodima, plašeći se da bi to moglo ostaviti prostor za šverc.