-Piše: Radko Garčević

Na teritoriji Gornjeg Polimlja nalazi se brojno istorijsko nasleđe o kojem se vodi malo ili se ne vodi nimalo računa... Odgovornost za to se prostom logikom može, prije svega, potražiti upravo na adresi Ministarstva kulture koje se tokom trodecenijske vladavine DPS-a maćehinski odnosilo prema istoriji i nasleđu Crne Gore.

Moj osvrt na stanje spomenika kulture u Gornjem Polimlju trebalo bi da posluži i kao motiv i opomena svima nama da nešto hitno preduzmemo, kako bismo spriječili njihovo očigledno propadanje.

Dolina Lima je oduvijek imala velelepna zdanja, ugledne ličnosti, učestvovala je u svim bitnijim istorijskim događajima, stari su nam ostavili veliko kulturno-istorijsko bogatstvo na šta su Vasojevići i te kako ponosni. Za desetine kulturno-istorijskih spomenika, trodecenijska vladavina DPS-a nikada nije pokazala dovoljno pažnje i brige, a zahvaljujući toj nemarnosti neki od tih kulturno-istorijskih spomenika su zapušteni, pa čak i porušeni. Žalosno zvuči da je oko 70 odsto kulturno-istorijskih spomenika u Gornjem Polimlju u lošem stanju i bez trajne i odgovarajuće namjene, a 30 odsto je gotovo u ruševinama.

Primjer takve nemarnosti je i škola u Kruševu, opština Andrijevica, koja je kao jedna od najstarijih državnih škola u Crnoj Gori osnovana još 1882. godine i koja je skoro jedan vijek predstavljala kulturno-obrazovni centar čitavog kraja. Sve to nam govori da bi ovaj objekat trebalo da bude pod posebnom pažnjom Ministarstva prosvjete i Ministarstva kulture. Ima još neopisivo mnogo školskih objekata na ruralnom području koji su pretvoreni u ruševine i o kojima više niko ne vodi brigu... Neki od zanemarenih objekata imaju istorijsku vrijednost poput rodne kuće Mihaila Lalića.

Paradoksalno izgleda podatak da su stare vlasti na čelu sa DPS-om izgubile ključ od rodne kuće Mihaila Lalića, prvog dobitnika Njegoševe nagrade 1963. godine za roman „Lelejska gora“, laureata NIN-ove nagrade za 1973. godinu za roman „Ratna sreća”.

Nova vlast u Andrijevici, kojoj je veliki broj građana poklonio povjerenje, putem apliciranja za korišćenje evropskih fondova, kvalitetnim projektom za obnovu kulturno-istorijskih spomenika mogla bi da aplicira za novac koji bi bio upotrijebljen za početak ozbiljne rekonstrukcije kulturno-istorijskih spomenika što bi bio pokretač razvoja u tom kraju. Imajući u vidu istorijsko porijeklo i vjekovno postojanje, ove građevine bi bile idealne za kulturne manifestacije, koncerte, književne večeri, kao i za različita snimanja, prije svega za snimanje kadrova koji dočaravaju duh prošlosti. Iskustva iz okruženja nam govore da za samo tri sata snimanja Beogradska tvrđava zaradi i do 4.000 eura, dok je snimanje serijala „Igre prestola” Dubrovniku donijelo zaradu od najmanje 60 miliona eura po sezoni. Za razliku od komšija, prethodna trodecenijska vlast nije znala da na pravi način valorizuje i iskoristi naša istorijska blaga, već je gledajući samo ličnu korist dozvolila da školski objekti stoje zaključani i prazni da bi se polako pretvorili u prostorije koje više i ne ukazuju da je tu nekada odjekivao dječji smijeh.

---