ROŽAJE – U okviru projekta „Vratimo se prirodi – za zelenu budućnost”, rožajska NVO „Avlija” sačinila je kratki film o ugroženosti životne sredine uslovljenoj brojnim divljim deponijama i drugim ekološkim problemima. Iz pomenute NVO ističu da, i pored toga što su se u protekle tri decenije vodile brojne informativne i edukatine kampanje i što je višestruko povećan broj kontejnera, stanje u oblasti životne sredine nije znatno poboljšano. U filmu je prezentovana i anketa građana rožajske opštine koja je sprovedena putem telefona. Statistika je rađena tokom proljeća, a skoro polovina anketiranih građana su na pitanje šta je po njihovom mišljenju najveći ekološki problem odgovorili da je to gradska deponija, smještena u kanjonu rijeke Ibar. Prema istraživanju javnog mnjenja, 22 procenta anketiranih građana kao najveći ekološki problem konstatovalo je gradski vodovod u kojem su sa 35 procenata zastupljene azbestne cijevi, a koji je pritom u veoma lošem stanju. Među ostalim ekološkim problemima definisan je problem nepostojanja parka za rekreaciju, potom problem napuštenih pasa i mačaka i uzurpacija gradskog i šumskog zemljišta.
– Dakle, skoro 2/3 građana naše opštine smatra da je smeće, kojeg praktično ima na sve strane, najveći ekološki problem. Posebno je istaknut problem divljih deponija stacioniranih pored rječnih korita, u samim rijekama, na izletištima i duž puteva. Najveći problem predstavlja gradska deponija u kanjonu Ibra i tik uz Ibarsku magistralu, a koja gotovo non-stop gori i čiji dim smeta najviše vozačima, a potom i žiteljima okolnih sela, a posebno onima u Besniku – naglašavaju u NVO „Avlija”.
Ističu da se uklanjanje divljih deponija pokazalo neefikasno, pa se u poslednjih 30 godina na tom planu ništa bitnije nije promijenilo.
–O selektivnom odlaganju i reciklaži otpada nije bilo ni govora. Posebna je priča to što se opasni otpad miješa sa komunalnim otpadom, što je u suprotnosti sa Ustavom Crne Gore. Mi smo u aprilu započeli mapiranje divljih deponija, a nakon detektovanja nekoliko smetlišta, odustali smo, jer se to pokazalo kao uzaludan posao. Skenirali smo divlje deponije na potezu Crnja i lokalitetu Halj i samo na tom području smo izbrojali više od stotinu. Smeća ima svuda, a najugroženija je Ibarska magistrala na potezu od benzinske pumpe „M-petrol” do izlaza iz sela Bać, gdje se svako proširenje devastira odlaganjem otpada, koji se na nekoliko mjesta baca direktno u kanjon Ibra. Smeća nije lišena čak ni park šuma Brezovačko brdo na čijem ulazu su takođe formirane deponije – kažu u NVO „Avlija”.
Zabrinuti su i za zdravlje građana koji piju vodu sa gradskog vodovoda koji velikim dijelom čine azbestne cijevi.
– Imajući u vidu teške posledice usljed korišćenja azbesta u svakom obliku, taj materijal je u brojnim članicama EU zabranjen prije dvije godine. Međutim, iako je bilo poznato još 60-ih godina prošlog vijeka da azbest uzrokuje kancer, o tome nije vođeno računa pa građani Rožaja još uvijek piju vodu koja dijelom protiče kroz azbestne cijevi. Dio građana još uvijek pije vodu sa izvorišta Grlja čija voda u dužini od 3,5 km protiče kroz azbestne cijevi, a koji je izgrađen prije više od pola vijeka. Osim toga, pomenuti materijal je ranije korišćen za pokrivanje kuća, a posebno pomoćnih objekata – kažu u NVO „Avlija”.
Ističu da je upravo ovo vrijeme, kada je aktuelna pandemija Kovida-19, pravo za radikalne promjene u odnosu prema životnoj sredini i ublažavanju uticaja klimatskih promjena.
– Krajnje je vrijeme da se počnu rješavati problemi divljih deponija, a potom i odlaganja drugog otpada kojim se zagađuju životna sredina, vazduh, voda i zemljište. Za to je potrebno povećanje stepena svijesti o građanskom aktivizmu i odgovornom ophođenju prema klimatskim promjenama – poručuju iz NVO „Avlija”.
Projekat „Vratimo se prirodi – za zelenu budućnost” je subgrant koji se finansira kroz program „Zajedno za bolju klimu u Crnoj Gori” koji NVO Grin houm realizuje u partnerstvu sa Climate Action Network iz Brisela (CAN Europe) i Savjetom za ekološku gradnju Crne Gore. Projekat su podržali Delegacija EU u CG kroz IPA program za razvoj civilnog društva 2016. i Ministarstvo javne uprave. V.Ra.

---

Niko se ne bavi zaštitom pitke vode
Iz NVO „Avlija” naglašavaju da nikada nije urađena studija o zonama zaštite voda, kojom bi bile definisane lokacije na kojima bi bili očuvani izvori pitke vode.
– Niko se ovdje nije bavio ni neposrednom zaštitom izvora, niti je uspostavljena sanitarna zona zaštite oko kaptaža, što je u skladu sa Zonom o vodama. Takođe, ne postoji stalni nadzor pomenutih objekata – kažu u pomenutoj nevladinoj organizaciji.