Vještački uzgoj školjki doprinosi smanjenju eksploatacije iz prirodnih staništa i posljedično dovodi do očuvanja postojećih resursa, te je uzgoj školjki u prirodnoj sredini (sa jasno definisanim kapacitetima proizvodnje) jedan od rijetkih vrsta proizvodnje hrane koji se mogu nazvati organskim. Institut za biologiju mora je 2019. godine započeo sa realizacijom velikog infrastrukturnog projekta pod nazivom „Održivi i inovativni lanac vrijednosti Agro hrane i ribarstva za prekogranično tržište malih i srednjih poduzeća”- Food4Health (Hrana za zdravlje). Već su završeni infrastrukturni radovi u ukupnoj površini od oko 260 m2, dok je sledeća faza opremanje laboratorija vrijednom opremom. Projekat se finansira iz pred-pristupnih fondova EU, a pored Instituta, uključeno je osam partnerskih institucija iz Italije, Albanije i Crne Gore, od kojih su tri naučno-istraživačke.

– Proizvodnja školjki u moru predstavlja čist, ekološki uzgoj, koji se bazira na prikupljanju mladih jedinki iz prirodne sredine i njihovom daljem uzgoju bez dodavanja hrane, antibiotika, anti-obraštajnih jedinjenja ili bilo kakvih drugih supstanci koje bi mogle poremetiti kvalitet mora. Naprotiv, školjke su organizmi koji se hrane filtriranjem i zapravo predstavljaju biološke filtere sredine u kojoj žive. Osnovni cilj je da se u laboratorijskim uslovima proizvedu mlade jedinke kamenice koje će se, nakon dostizanja željene veličine prebaciti na dalji rast i razvoj u morsku sredinu, odnosno u prirodno okruženje. Na ovaj način ćemo podstaći proizvodnju ove vrijedne vrste školjke, koja pored izuzetnog nutritivnog svojstva ima i visoku ekonomsku vrijednost – kaže za „Dan” dr Milica Mandić Milošević, rukovoditeljka laboratorije za marikulturu IBM, koja vodi projekat.

Ona ističe da im je namjera da izgrade multi-funkcionalnu laboratoriju čiji će rad doprinjeti razvoju sektora marikulture u Crnoj Gori, odnosno osnaživanju malih i srednjih preduzeća iz sektora ribarstva i marikulture.

–U izgrađenim laboratorijama ćemo formirati prvo mrijestilište kamenica (Ostrea edulis) u Crnoj Gori, koje će se sastojati od dva dijela – dijela za uzgoj mikroalgi i dijela za kondicioniranje matičnog jata (odraslih jedinki kamenica) i proizvodnju mlađi kamenica. Poseban prostor izgrađen je za potrebe savjetovanja i obuke uzgajivača (kako postojećih tako i budućih), u cilju transfera znanja i tehnologija, uz direktnu primjenu naučnih rezultata u procesu proizvodnje hrane iz mora – objašnjava dr Mandić Milošević.

Potražnja za hranom iz mora ima višedecenijski rastući trend, proizvodnja školjki, ribe, rakova i drugih morskih organizama je jedna od najbrže rastućih industrija u svijetu i predstavlja budućnost sektora ribarstva, posebno u pogledu očuvanja postojećih resursa, mogućnosti za repopulaciju ugroženih vrsta, i mogućnosti za snabdijevanje tržišta zdravom hranom tokom cijele godine.

– Uzgajivači školjki su, pored Instituta, glavni korisnici ovog projekta. Već decenijama imamo izuzetno dobru saradnju sa svim uzgajivačima ribe i školjki sa područja Bokokotorskog zaliva i brojne projekte zajednički realizujemo. Suština je da, nakon proizvodnje mlađi kamenice u laboratorijskim uslovima, iste budu prenesene na neka od postojećih uzgajališta školjki, pri čemu će dugogodišnje iskustvo uzgajivača uz našu naučnu i stručnu podršku biti osnova uspješnosti cijelog procesa uzgoja. Povezivanje sektora nauke sa sektorom privrede jeste jedan od ciljeva projekta, jer jedino direktnom primjenom rezultata naučnih istraživanja možemo doprinjeti razvoju i sektora nauke i tehnologije uzgoja školjki – objasnila je dr Milica Mandić Milošević.

M.D.Popović

---

Mušulje iz Boke šampioni po količini proteina
– Kako bismo utvrdili kvalitet proizvoda koje naši uzgajivači uzgajaju, sproveli smo analize nutritivnih vrijednosti mušulja sa područja Bokokotorskog zaliva. Ono što je i nas kao naučnike iznenadilo je da se u mesu mušulja nalazi izuzetno visok procenat proteina, između 50 do 70 odsto, visok sadržaj cinka, selena, kalcijuma, magnezijuma - što nas je podstaklo da kroz projekat započnemo i proces zaštite geografskog porijekla mušulja sa područja Boke. Tako visok procenat proteina nije svojstven mušuljama uzgojenim u drugim područjima, pa ih svakako preporučujemo za što češću konzumaciju tokom sezone uzgoja od maja do oktobra – kaže dr Mandić.