-Priredio: MILADIN VELjKOVIĆ

Poznati srpski novinar i pisac Radovan Popović napisao je oko dvadeset briljantnih biografskih knjiga o najznačajnijim imenima srpske književnosti. Ali, kako je zapisao Aleksandar Petrov, Popović je „napisao još jednu knjigu”. „Ovoga puta, zapisaće dalje Petrov”, „predmet Popovićevih istraživanja nije bio život i rad književnika već čovjek koji je, poput pisca, svoj život takođe posvetio književnosti i knjizi: knjižar i izdavač Svetislav B. Cvijanović”. Životnu i radnu putanju Svetislava B. Cvijanovića (1877–1961) Popović je opisao u knjizi „Knjigoljubac iz mračnog dućana”, koju je 2009. objavio „Službeni glasnik” iz Beograda, a, uz njegovo odbrenje, iz nje ćemo u narednih nekoliko brojeva prenijeti najzanimljivije detalje.
Radovan Popović je rođen 1938. godine u selu Dub, kod Bajine Bašte. Gimnaziju je završio u Užicu, a književnost je studirao u Beogradu. Bio je dugogodišnji urednik kulturnog dodatka „Politike”. Za knjigu „Život Meše Selimovića” nagrađen je 1988. godine Oktobarskom nagradom grada Beograda za književnost, a dobitnik je još mnogih značajnih nagrada i priznanja. Član je srpskog PEN kluba i član upravnih odbora Zadužbine Ivo Andrić, Zadužbine Desanka Maksimović i uprave Fondacije Vasko Popa.
Na Voždovcu, u Beogradu, tamo kuda ide autobus 25, stiže se do ulice koja nosi ime jedne izuzetne ličnosti beogradskog kulturnog i javnog života – Svetislava B. Cvijanovića, knjižara i izdavača. Njegovi savremenici se slažu u jednome: bio je rijetko plemenit čovjek i svestrano obrazovana ličnost. Nije izučio velike škole, ali je učio kod strastvenih znalaca književnog umijeća. Znao je šest stranih jezika, tako da je održavao veze sa piscima, naučnicima, izdavačima i uopšte ljubiteljima knjiga ne samo u našim krajevima, već i sa svijetom. U njegovom dućanu mogle su se naći knjige i časopisi na svim značajnijim svjetskim jezicima, preko njega knjižare iz Beča, Pariza, Berlina, Rima i Londona nabavljale su naše knjige, prije svega djela iz istorije, jezika, književnosti i geografije.

Niko ni prije ni poslije njega ko se bavio prodajom ili, pak, izdavanjem knjiga nije okupio takve pisce, takve autore kao što je to uspio Svetislav B. Cvijanović. Njegova dobrota i trud, koju otkriva ova njegova bogata korespondencija, u našoj opštoj jurnjavi, gunguli i nekulturi, nema premca od Grigorija Vozarevića (u obnovljenoj Srbiji, oko 1830), pa do naših dana.

Bilo je daleko većih knjižara i većih izdavača od Cvijanovića (objavio je svega oko 250 knjiga domaćih i stranih pisaca), ali on nije izdavao udžbenike, zakone i poslovne knjige. Štampao je lijepu književnost, istorijska djela i monografije. Nije imao računovođe, urednike, lektore, korektore, tehničke urednike. Sve je sam radio, ili uz pomoć autora. Sa ljubavlju je birao slova, papir, ilustracije i određivao format knjiga. Sve one su nepretenciozne, jednostavno lijepe. U njegovom domu, u Jevremovoj ulici u Beogradu, do duboko u noć smišljao je opremu ili radio korekturu svojih knjiga koje bi preko dana njegovi učenici nosili u štampariju, a otud bi donosili otiske, tek složene rukopise.

Isidora Sekulić je pisala: „Kad Cvijanović uzme u ruke, onda je brzo, odmah, tačno, gotovo sve što ima da bude gotovo...” A Ivo Andrić je davne 1920. godine zapisao: „U opštoj nekulturnoj nesavjesnosti Vi ćete ostati još jedini knjižar koji drži do literature i svog imena i ugleda. Ostalo je sve go i neuk ćifta koji ne pomišlja da istorija književnosti bilježi sve i da je neumoljiva...”
Prefinjeni esteta, kakav je bio Bogdan Popović, povodom štampanja njegove „Antologije novijeg srpskog pjesništva” iskreno kaže da je „unaprijed znao da će iz njegovih ruku izaći ukusno opremljena knjiga”. Branimir Ćosić je povodom izlaska svog romana „Vrzino kolo” napisao: „Knjiga je ne samo lijepa, neko preko očekivane ljepote... Uostalom Vi ste uvijek imali ukusa i davali uvijek najljepša izdanja... Pričinili ste mi veliku radost...”

(Nastaviće se)

---