Poslije Drugog svjetskog rata Apeninsko poluostrvo je postiglo najviše domete i na polju kulture. To je bilo vrijeme maestara i poeta – Gutuza, De Kirika, Pazolinija, Moravije, Tomazija di Lampeduze. Italijanska masovna kultura, posebno u sferi kinematografije i muzike, samo deceniju poslije rata počela je snažno da mijenja međunarodni imidž Italije. Desetine njenih glumaca i pop-pjevača širilo je italijanski soft power širom zemljine kugle, kreirajući globalnu percepciju Italije kao zemlje slatkog života i glamurozne zabave.

Ova velika dostignuća imala su i svoje ništa manje upečatljivo naličje. Italija je u periodu od kraja Drugog svjetskog rata do sloma komunizma i zemlja velikih političkih potresa i nestabilnosti. Od pada Musolinija i sastavljanja Badoljovog kabineta, koji je okončao rat sa antihitlerovskom koalicijom, do ubistva Alda Mora, italijanske vlade su u prosjeku trajale manje od godinu dana. Traganje za formulom koja bi onemogućila ulazak italijanske komunističke partije u zonu vlasti, proizvodilo je najrazličitije političke kombinacije u formi centrizma ili centro-ljevice. Ipak, izbacivanje moćne komunističke partije iz političke arene onemogućavalo je političku stabilnost i zaoštravalo dinamiku političkih borbi u Rimu. Najradikalniju manifestaciju visokih političkih tenzija predstavljali su nasilje na ulicama italijanskih gradova, politička ubistva, teroristički napadi. Ginuli su radnici, sindikalci, novinari, političari, policajci, sudije, umjetnici. Oni koji su u političkim konfliktima bili na pogrešnoj strani, ili samo na pogrešnom mjestu. Talasi terora i političkog nasilja od Bolcana do Sicilije odnijeli su u hladnoratovskoj fazi italijanske istorije na stotine života. Za odgovorima na pitanje koje su sile stajale iza ovih nasilnih akata istoričari, publicisti, novinari, potomci žrtava tragaće i u narednim decenijama, uz sasvim realnu pretpostavku da ih nikada neće naći.

Afere koje su pratile političko nasilje s vremena na vrijeme otkrivale su brojne anomalije ondašnjeg političkog sistema u Italiji. Dokumenta sudskih istraga, medijski komentari, memoarska literatura i brojni slični izvori ukazivali su na zavjere tajnih centara moći (poput masonske lože P2, ili sistema Gladio), krupnog kapitala, te domaćih i stranih obavještajnih službi. Smatralo se da je strategija zategnutosti i nasilja imala za cilj da spriječi „lijevo skretanje” Italije, odnosno da komunisti preuzmu vlast čime bi se poremetila osjetljiva hladnoratovska ravnoteža na Mediteranu.

Politička dinamika Italije svakako je snažno bila određena ondašnjim spoljnopolitičkim kontekstom, odnosno činjenicom da su se po završetku Drugog svjetskog rata na budućoj granici Jugoslavije i Italije sudarila dva suprotstavljena geopolitička i ideološka bloka. Italija se tako već u maju 1945. godine našla na liniji vatre, a ključni problem je ležao u vanrednoj snazi njene komunističke partije. To ju je činilo manje kompatibilnom sa političko-ideološkim blokom u kojem se po završetku Drugog svjetskog rata našla. Upravo ova nekompatibilnost dovodila je do pokušaja unutrašnjih i spoljnih činilaca da se na Apeninskom poluostrvu na svaki način smanji uticaj komunističkih, odnosno prosovjetskih faktora i time italijanska politika dovede u sklad s njenom pripadnošću zapadnim političkim integracijama. Najekstremnije posljedice ove borbe predstavljalo je već pomenuto političko nasilje. U Italiji poslije Drugog svjetskog rata nasilje nije bilo samo političke prirode. Visok nivo organizovanog kriminala odnosio je ljudske živote i ugrožavao krhke institucije na jugu Italije. Kriminal na jugu blokirao je pokušaje modernizacije države i društva, a razvoj mafijaških struktura kulminirao je stvaranjem moćnih klanova, koji su postajali realni gospodari na terenu. [...]

PRIREDIO:

MILADIN VELjKOVIĆ

Nastaviće se

---