Za razliku od filmova u čijem je finansiranju učestvovao strani kapital obezbijeđen u isto to vrijeme preko Kanadske korporacije za razvoj kinematografije, ove nove australijske filmove morale su da snime čisto australijske filmske ekipe, svi glumci su morali biti Australijanci, a teme su morale da budu izrazito nacionalne, što se često svodilo na adaptacije romana i pripovijedaka koje su početkom XX vijeka pratile stvaranje australijske federacije.

Krajem sedamdesetih godina XX vijeka australijski filmovi su bili zapaženi na Kanskom festivalu i dopadali su se zavidnom broju evropskih bioskopskih gledalaca. Gledaoce van Australije privlačila je mješavina kinematografske životnosti koja je predstavala najnoviji međunarodni novi talas, izuzetne raznolikosti predjela jedinog ostrva – kontinenta na svijetu i prozirno, iskričavo svojstvo prirodnog južnog svjetla koje su filmski umjetnici koristili da uhvate sjajne boje australijske prirode i njenih ljudi, ali i da prevaziđu problem nedostatka filmskih studija. Australijsko svjetlo je toliko čisto da su tadašnji vodeći direktori fotografije, kao Rasel Bojd, Don Makalpajn, Džon Sil, Din Semler, Piter Džejms i Džef Berton često morali da koriste difuzne filtere da bi smanjili oštrinu svjetla, što je njihovim snimcima u eksterijeru davalo određeni sustegnuti „romantični” izgled.

Australija je 1981. godine prodrla i na američko tržište sa dva uspješna filma. Prvi od ta dva djela bio je film Brusa Beresforda iz 1980, „Heroj ili zlikovac”, snimljen po pozorišnom komadu o suđenju pred britanskim prijekim sudom trojici australijskih dobrovoljaca lažno optuženih za zvjerstva tokom Burskog rata. Drugi film je bio „Galipolje” Pitera Vira (1981), koji govori o još jednoj britanskoj nepodopštini, kada je u vrijeme Prvog svjetskog rata saveznička komanda na predlog Vinstona Čerčila (u vrijeme Prvog svjetskog rata Vinston Čerčil nije ni u jednom trenutku rukovodio savezničkom vojnom komandom, već je bio samo prvi lord Admiraliteta, ministar vojne mornarice Velike Britanije) poslala nekih 35 hiljada pripadnika Anzaca – australijsko-novozelandska armijska grupa, da budu pobijeni u samoubilačkom napadu na Tursku preko Dardanela.

Interesantno je pomenuti da je australijska filmska industrija postigla ogroman uspjeh na američkom tržištu filmom Džordža Milera „Pobješnjeli Maks II” (Mad Max II,1981), kome je distributer Warner Bros promijenio naslov u „Drumski ratnik”. Međutim, najuspješnija australijska godina bila je 1986. kada je ironični film Pitera Fajmana „Krokodil Dandi”, u kome je glavnu ulogu igrao popularni televizijski komičar Pol Hogan, postao australijski film koji je ostvario najveći prihod i na domaćem i na američkom tržištu, zaradivši ukupno 120 miliona dolara. Iste te godine, radi povećanja poreskih prihoda, australijska vlada je snizila za 13 procenata plafon poreskih olakšica za ulaganja u film, a da to nije imalo nikakve negativne posledice na filmsku proizvodnju. Izgledalo je da se australijski eksperiment stvaranja ni iz čega jedne snažne, napredne i ugledne nacionalne filmske industrije pretvorio u sjajan, potvrđen i stalan uspjeh. Kada se sve posmatra sa istorijske tačke gledišta jasno je da ovakav uspjeh mora imati svoju cijenu – odlazak najboljih u Holivud – i u tom pogledu ni australijsko iskustvo nije bilo drugačije.

Početkom osamdesetih godina prošlog vijeka mnogi australijski reditelji su otišli da rade za američku filmsku industriju. Tako je, na primer, Džilijan Armstrong, poslije svog australijskog pank-rok mjuzikla „Starstruck” (1982) snimila američki film „Mrs. Soffle” (1984), zasnovan na slučaju braće Bidl s početka XX vijeka.

Piše:

Dr Radoslav T. Stanišić

FILMSKI I TV REDITELj

(NASTAVIĆE SE)

---