-Piše: Vladislava Ignjatov

Srbi dobrovoljci sa područja Banata, Srema i Bačke pretežno su organizovali Ustaničku artiljeriju. Najistaknutiji dobrovoljac iz današnje Vojvodine bio je Banaćanin Dositej Obradović, koji se smatra glavnim ideologom ustanka, jer je tražio od Karađorđa da se djelovanje ustanika proširi i na Banat, odnosno da se Banat pripoji Srbiji. Među dobrovoljcima u Prvom srpskom ustanku treba istaći Vasilija Nikolića iz Velikog Bečkereka, koji je poginuo u borbama kod Niša, 1809. godine.
Srbi iz Vojvodine su svoje dobrovoljstvo iskazali i u borbama na svom tlu, za vrijeme događaja u Ugarskoj 1848–1849. godine. Tada je došlo do snažnog pokreta srpskog naroda u Vojvodini, do tzv. Velike bune protiv ugarskih vlasti, koje su nastojale da uguše nacionalno-oslobodilački pokret Srba na vojvođanskim prostorima. Protiv mađarskih trupa najprije su se sami borili Srbi dragovoljci iz Vojvodine – Banata, Bačke i Srema. Kneževina Srbija je podržala taj pokret srpskog naroda, kako politički, tako i materijalno. Slanje dobrovoljaca, iz Srbije, pod komandom vojvode Stevana Petrovića Knićanina, jasno je pokazalo nacionalnooslobodilačke težnje i povezanost srpskog naroda bez obzira na državne granice. Zajednička borba Srba s obje strane Save i Dunava i bratstvo sa svojim sunarodnicima iz Srbije iskovano u Velikoj buni ostalo je u dubokoj uspomeni kod Srba u Vojvodini.
Srbi iz Vojvodine, kao i iz Banata, učestvovali su i u ustancima Srba u Bosni i Hercegovini tokom druge polovine 19. vijeka. Naročito ih je bilo u ustancima 1875–1878. i oslobodilačkim ratovima Srbije i Crne Gore protiv Osmanske carevine, 1876–1878. U srpsko-turskim ratovima koji su vođeni 1876–1878. godine, najviše dobrovoljaca, među kojima je bilo mnogo Srba iz Vojvodine, kao i iz Banata, borilo se na Drinskom frontu. Zbog junaštva koje su pokazali Turci su im dali naziv džinaskeri – što znači veliki vojnici. Međutim, Srba Vojvođana, kao i Srba iz Banata bilo je na takozvanom Južnom ili Moravskom frontu prema Nišu u tzv. Staroj Srbiji, ali i u srpsko-bugarskom ratu 1885. godine. U ovom periodu posebno se istakao ljekar Milan Jovanović Morski iz Jarkovca – dobrovoljac u ustanku u Hercegovini 1875, u ratu Crne Gore protiv Turske 1876–1878. i u srpsko-bugarskom ratu 1885. Morski je liječio ranjene Hercegovce i Crnogorce, a kasnije je bio i lični ljekar knjaza Nikole Petrovića.
Početkom 20. vijeka nastupila je nova faza u nacionalnooslobodilačkoj borbi Kraljevine Srbije i srpskog naroda – akcija srpskih komita i četnika u tzv. Staroj Srbiji i Makedoniji 1903–1913, što je predstavljalo pripremu za odlučujuće bitke u balkanskim ratovima 1912–1913. i Velikom ratu Srbije 1914–1918. U tim akcijama takođe je bilo i Srba iz Vojvodine i iz Banata. Balkanskim ratovima, koji su vođeni 1912. i 1913. godine, Srbi su u znatnoj mjeri ostvarili svoje vjekovne težnje – oslobođenje većeg dijela srpskog naroda od turske vladavine i obnavljanje srpske državnosti, kao i polet svoje duhovnosti, kulture, umjetnosti i pravoslavlja. U tim ratovima, zajedno sa srpskom vojskom, borili su se i dobrovoljci iz raznih krajeva. Najviše ih je bilo iz Bosne i Hercegovine, Vojvodine i Makedonije.
(Nastaviće se)