-Priredila: M. MILOSAVLjEVIĆ

Ptolomej je bio Aleksandrov rođak, vojskovođa veteran koji se borio od Grčke do današnjeg Pakistana, gdje je komandovao grčkom flotom na Indu. Tek nakon Aleksandrove smrti, ostva­rio je vlast i u Egiptu. Kad je čuo da se povorka s preminulim Aleksandrom vraća u Grčku, požurio je kroz Palestinu da ih zaustavi i da ga odnese u njegovu prestonicu Aleksandriju. Samarićani su postali građani drugog reda, Jevreji su ih prezirali kao nevjernike, otud i Isusovo iznenađenje prilikom otkrića da postoji nešto kao „dobri Samarićanin”. U Izraelu i dan­ danas živi oko hiljadu Samarićana; dugo nakon ukidanja jevrejskog kulta prinošenja žrtava, Samarićani i danas, u 21. vijeku, povodom proslavljanja Pesaha žrtvuju jagnje na planini Gerizim.
Čuvar posljednje grčke amajlije, Aleksandrovog tijela, postao je i čuvar njegove strasti. Ptolomej nije bio samo vojskovođa; jaku bradu pravog vojnika i njegov pljosnati nos, kako je prikazan na kova­nicama, ublažavali su njegov zdrav razum i tananost. Ptolomej je saopštio Jerusalimcima da želi da uđe u grad na šabat kako bi prinio žrtvu jevrejskom bogu. Jevreji su, opušteni, povjerovali tom triku i Ptolomej je zauzeo grad, otkrivši pritom fanatizam jevrejskog poštovanja obreda. Ali kad je sunce zašlo na šabat, Jevreji su uzvratili. Onda su Ptolomejeve trupe protutnjale kroz Jerusalim, gdje će „kuće oplijeniti i žene osramotiti i polovina će grada otići u ropstvo, a ostali narod neće se istrijebiti iz grada”. Ptolomej je vjerovatno postavio makedonske garnizone u utvrđenju Baris, koje je Nemija podigao sjeverno od Hrama i deportovao je hiljade Jevreja u Egipat. Prognani su u veličanstvenoj Ptolomejevoj prestonici Aleksandriji osnovali zajednicu Jevreja koja je govorila grčki. Ptolomej i njegovi naslednici na tronu u Egiptu su postali faraoni; u Aleksandriji i Sredozemlju, bili su grčki kraljevi. Ptolomej Soter – „spasilac”, kako je bio poznat, prihvatio je vjeru u egipatske bogove Izidu i Ozirisa i usvojio je egipatsku tradiciju vladavine, proglasivši svoju dinastiju dinastijom egipatskih bogokraljeva, ali i grčkih polubožanskih monarha. On i njegov sin osvojili su Kipar i Kirenaiku, a onda su zauzeli i Anadoliju i grčka ostrva. Ptolomej je shvatio da mu legitimitet i veličinu neće podariti samo sila, već i kultura. Zato je od Aleksandrije napravio grčki grad bez premca, raskošan i sofisticiran. Napravio je muzej i biblioteku, doveo grčke učenjake, podigao svjetionik na Farosu, jedno od sedam svjetskih čuda. Njegova imperija trajala je tri vijeka, do posljednjeg člana njegove dinastije – Kleopatre.
Ptolomej je živio preko osamdeset godina i napisao je Aleksandrovu istoriju. Ptolomej Drugi Filadelf podržavao je Jevreje, oslobodio je 120 hiljada jevrejskih robova i poslao zlato za ukrašavanje Hrama. Shvatao je moć raskošnih ceremonija. Godine 275. održao je paradu za mali broj probranih gostiju, u čast Dionisa, boga vina i obilja, i za tu priliku pripremio gotovo 910 hiljada litara vina u mješinama od leopardove kože, ulicama su paradirali slonovi i podanici iz svakog kraja njegove imperije, vukući platformu s falusom dugačkim pedeset pet metara i gotovo tri metra u prečniku. Kad je prvosveštenik poslao u Aleksandriju dvadesetak knjiga jevrejskog Tanaha, kralj je naredio da se prevedu na grčki. Poštovao je učenje svojih aleksandrijskih Jevreja i pozvao ih je na večeru kako bi razgovarali o prevođenju: „Sve će”, obećao je kralj, „biti u skladu s vašim, kao i s mojim običajima”. Pričalo se da je u roku od sedamdeset dana sedamdeset učenjaka istovjetno prevelo Tanah.
(NASTAVIĆE SE)