Kriminalni obračuni crnogorskih klanova – „škaljarskog” i „kavačkog” – u kojima je od 2015. godine stradalo više od 50 muškaraca, iziskuju ozbiljnu organizaciju nabavke oružja i eksploziva koji se koriste za likvidacije žrtava. Ono što je posebno važno i jednom i drugom klanu jeste da sakrije tragove odakle je oružje nabavljeno, kao i ko je posrednik, a ko glavni izvor. Sumnja se da crnogorski kriminalci nabavljaju ilegalno oružje iz „nepresušnih” izvora, najčešće iz Albanije, Srbije i sa Kosova. Prema statistici Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala, objavljene 2. novembra, a na osnovu podataka objavljenih prije tri godine, procijenjeno je da je u Crnoj Gori bilo 170.000 komada nelegalnog oružja. Vjeruje se da taj broj sada može biti i veći, a njegov rast uslovljava sve intenzivniji rat klanova.

Globalna inicijativa navodi da je nedozvoljeno oružje na zapadnom Balkanu prijetnja, te da je jugoistočna Evropa preplavljena oružjem, naročito iz nasleđa ratova u bivšoj Jugoslaviji. Neke zemlje u regionu i dalje proizvode oružje, pa postoji zabirnutost da se ono, granate i eksplozivi sa jugoistoka Evropa koriste za nasilje bandi kao i od strane ekstremista i terorista.

Jugoistočna Evropa preplavljena je zaostalim oružjem iz ratova u bivšoj Jugoslaviji, uključujući i ono uvezeno tokom devedesetih godina, koje je za sobom ostavila Jugoslovenska nacionalna armija i ono koje se koristilo na Kosovu 1999. i u Sjevernoj Makedoniji 2001.

Prema konzervativnim procjenama UN i Europola, kao i regionalnih eksperata, više od tri miliona komada nezakonitog oružja nalazi se u šest zemalja zapadnog Balkana, uključujući i Hrvatsku. To je prosjek od 30, legalno i ilegalno, komada oružja na 100 stanovnika.

– Istraživanje o malokalibarskom naoružanju pokazuje da su 2017. godine Crna Gora i Srbija, svaka sa po 39,1 komada oružja na 100 stanovnika, rangirane na trećem u svijetu i na prvom mjestu u Evropi po broju oružja u civilnom posjedu. Ostale zemlje zapadnog Balkana su, takođe, visoko na listi: Bosna i Hercegovina je na petom mjestu u Evropi i deveta u svijetu – 31,2 na 100 stanovnika. Sjeverna Makedonija je sedma u Evropi i 13. u svijetu sa 29,8 na 100 stanovnika. Kosovo se nalazi na 11. mjestu u Evropi sa 23,9 komada na 100 stanovnika i 16. u svijetu. Gotovo sve vrste malokalibarskog i vojnog oružja mogu se nabaviti na zapadnom Balkanu i u Hrvatskoj – protivtenkovsko oružje, eksploziv, minobacači, ručna raketa, lanseri i laki protivavionski topovi – navodi se u izvještaju Globane inicijative.

Evropska unija prepoznala je problem ilegalnog posjedovanja oružja na zapadnom Balkanu i uključena je u zajedničke programe sa regionalnim vladama. Francuska i Njemačka 2017. godine pokrenule su inicijativu za suzbijanje krijumčarenja vatrenog oružja na zapadnom Balkanu, sa akcionim planom do 2024. godine.

Ž.B.

---

Većina oružja sakrivena
Većina ovog oružja, kako je navedno, sakrivena je u domovima ljudi, na crno ili je u posjedu kriminalaca.
– Kao dio Berlinskog procesa, mapa puta za održivo rješenje za ilegalno posjedovanje, zloupotrebu i trgovinu malog oružja, lakog oružja i municije u regionu usvojen je na samitu zapadnog Balkana u Londonu tokom jula 2018. S obzirom na količinu oružja koja je u opticaju, potrebna je hitna akcija kako bi se smanjio rizik da ono dođe u ruke kriminalaca i terorista – zaključili su iz Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala.