-PIŠE: Akademik Miomir Dašić

Od novembra 1928. do maja 1933. godine direktor Beranske gimnazije bio je Dalmatinac dr Ante Mišura (došao iz Kragujevačke gimnazije). On je od prvog dana rukovođenja ispoljio izuzetne sposobnosti za zavođenje reda, a pokazao se spremnim i za istraživački naučni rad. U načinu njegovog rukovođenja nije bilo topline, sjeća se mnogo godina kasnije njegov đak, univerzitetski profesor dr Miljan Mojašević, ali njegova ozbiljnost, visoka stručnost i kulturno ophođenje ulivali su povjerenje u pedagošku funkciju direktora. Brzo je stekao autoritet čovjeka od velikog ugleda u školi i sredini. Taj bečki đak „ ulivao je respekt već brižljivo odnjegovanom spoljašnošću i hladnom ozbiljnošću, inkarnacija stroge školske vlast i ogledala se u ličnosti u čijem potpisu nikada nije izostajala direktorska titula”, kaže profesor Mojašević.

I poznati pisac Mihailo Lalić saopštava da je Beranska gimnazija „imala interesantne nastavnike, pomalo romantičare, koji su razvili među đacima naročitu ljubav prema književnosti”. Među njima ističe Dragišu Boričića, pisca „nekoliko knjiga” i darovitog govornika Batrića Marijanovića, pjesnika Dimitrija-Mita Polimca. Oni su mnogo učinili da se jave mladi pjesnici: Dobrašinović, Vasović i još neki drugi. Manje-više svi pomenuti nastavnici su izvršili snažan uticaj na Lalićevu generaciju, pa i na kasnije generacije đaka Beranske gimnazije. Tako su iz ove gimnazije stasavala poznata književna imena: Risto Ratković, Radovan Zogović, Milovan Đilas, Đuza Radović, Dušan Kostić, Radonja Vešović, Blagoje Kastratović, Manojlo Laban i drugi. Ta tradicija u književnosti nastavljena je i poslije Drugog svjetskog rata u Beranskoj gimnaziji, ali to je posebna tema.

Mihailo Lalić kaže i da je Beranska gimnazija napredovala jer je imala i „za direktore ljude od autoriteta” – Dušana Vuksana, vrijednog književno-istorijskog poslenika, dr Anta Mišuru, arheologa-istoričara, koji se pokazao i kao „veliki prijatelj đaka”, kao i neke poslije njih.

Početkom školske 1929/30. godine, kad je iz ove gimnazije izašla deseta generacija maturanata, odlukom Ministarstva prosvjete Kraljevine Jugoslavije ukinuta je potpuna gimnazija u Beranama i svedena na nižu državnu gimnaziju. Odluka ministarstva je pogodila još 19 gimnazija u zemlji. Tada je prestala sa radom i Učiteljska škola u Beranama. U Beranama i čitavoj sjeveroistočnoj Crnoj Gori ta odluka je naišla na revolt u narodu. Narodni prvaci, poslanici i drugi glavari Vasojevića i Srbljaka, kao i uplivni političari, podržani od naroda, međutim nijesu dopustili da se razredi i više gimnazije ukinu. Zalaganjem narodnih prvaka i sveopštim raspoloženjem naroda, organizovana je Viša samoupravna gimnazija, kojom je, osim direktora dr Mišure, rukovodio i školski odbor, kao samoupravni organ škole, čiji je zadatak bio obezbjeđenje finansijskih sredstava za plate profesora i pokriće materijalnih troškova škole, kao i organizovanje podizanja nove gimnazijske zgrade. Iz sačuvane arhivske dokumentacije vidi se da, i pored velikih teškoća u vezi s prikupljanjem novca od roditelja đaka,150 dinara mjesečno, inicijatori i organizatori održanja više gimnazije nijesu klonili u pregnuću pune četiri godine.

Jedan od uslova da se ponovo vrati status više državne gimnazije, podizanje savremene školske zgrade, vasojevićki glavari su ispunili. Samodoprinosom stanovništva i uz pomoć Ministarstva prosvjete Kraljevine Jugoslavije, izgrađena je sadašnja gimnazijska zgrada nazvana „Beranska ljepotica”. U vezi s četvorogodišnjim naporima da održi status samoupravne više gimnazije i da joj vrati status više državne gimnazije, zanimljivo je istaći da je školski odbor, u ime građana srezova beranskog, andijevičkog, kolašinskog i bjelopoljskog slao više molbi Ministarstvu prosvjete Kraljevine Jugoslavije i banu Zetske banovine. Sredinom jula 1932. godine školski odbor se obratio banu Zetske banovine Aleksi Stanišiću da njihovu molbu proslijedi sa svojom preporukom Ministarstvu prosvjete u Beogradu da udovolji zahtjevima za ustanovljenje pune državne gimnazije u Beranama. Ban Stanišić je 19. jula 1932. godine molbu školskog odbora snažno preporučio Ministarstvu prosvjete, da bi trebalo da udovolji zahtjevu građana pomenutih srezova u kojima živi preko 130.000 stanovnika.


(NASTAVIĆE SE)

---