BER­LIN – Nje­mač­ka kan­ce­lar­ka An­ge­la Mer­kel i pred­sjed­nik SAD Do­nald Tramp ove ne­dje­lje su pr­vi put raz­go­va­ra­li te­le­fo­nom po­sli­je čak vi­še od pet mje­se­ci, a di­plo­ma­te s obje stra­ne Atlan­ti­ka opi­su­ju taj pe­ri­od kao „šo­kant­no dug”, na­vo­di Roj­ters.
– Pe­to­mje­seč­no od­su­stvo ko­mu­ni­ka­ci­je iz­me­đu Mer­ke­lo­ve i Tram­pa uka­zu­je na iza­zo­ve s ko­ji­ma se kan­ce­lar­ka su­o­ča­va ako us­pi­je da for­mi­ra ko­a­li­ci­o­nu vla­du ka­sni­je ovog mje­se­ca i, kao što nje­mač­ki zva­nič­ni­ci na­go­vje­šta­va­ju, po­ku­ša da ob­no­vi od­no­se s ame­rič­kim pred­sjed­ni­kom – na­vo­di se u ana­li­zi.
Mer­kel, ko­ja čvr­sto vje­ru­je u bli­ske tran­sa­tlant­ske ve­ze, bi­la je naj­po­u­zda­ni­ji zva­nič­nik u Evro­pi za Tram­po­ve pret­hod­ni­ke – ka­ko za Ba­ra­ka Oba­mu, ta­ko i za Džor­dža V. Bu­ša – ka­da su Va­šing­ton i Ber­lin ru­ko­vo­di­li rje­ša­va­njem pi­ta­nja glo­bal­ne fi­nan­sij­ske kri­ze, pri­pa­ja­nja Kri­ma Ru­si­ji i iran­skog nu­kle­ar­nog pro­gra­ma.
Me­đu­tim, od­nos nje­mač­ke kan­ce­lar­ke sa Tram­pom je od po­čet­ka bio hla­dan i ni­ka­da se ni­je po­bolj­šao, uka­zu­je bri­tan­ska agen­ci­ja.
U tre­nut­ku ja­ča­nja tran­sa­tlant­skih ten­zi­ja po­vo­dom tr­go­vi­ne, iran­skog nu­kle­ar­nog spo­ra­zu­ma i voj­nih tro­ško­va NA­TO-a, ne­ki nje­mač­ki zva­nič­ni­ci i ana­li­ti­ča­ri stre­pe da bi lič­ne po­dje­le iz­me­đu sa­mo­u­vje­re­nog, im­pul­siv­nog pred­sjed­ni­ka i oba­zri­ve, ana­li­tič­ki na­stro­je­ne kan­ce­lar­ke mo­gle da do­ve­du do da­ljeg po­gor­ša­nja bi­la­te­ral­nih od­no­sa.
Jan Te­hau, sa­rad­nik Nje­mač­kog Mar­ša­lo­vog fon­da u Ber­li­nu, opi­su­je pe­to­mje­seč­nu „ti­ši­nu” iz­me­đu dva li­de­ra, pri­je te­le­fon­skog raz­go­vo­ra ko­ji su ima­li u če­tvr­tak, kao „ve­o­ma loš znak”, ali ne sma­tra da to ima ika­kve ve­ze sa po­li­tič­kim za­sto­jem u Nje­mač­koj, gdje kan­ce­lar­ka, vi­še od pet mje­se­ci na­kon fe­de­ral­nih iz­bo­ra, po­ku­ša­va da ofor­mi no­vu vla­du.
– To je pri­je znak da u od­no­si­ma iz­me­đu dva li­de­ra ne­ma po­vje­re­nja. Ako ne­ma­te lič­ne od­no­se iz­me­đu li­de­ra na ko­je se mo­že­te oslo­ni­ti, mo­že bi­ti pri­lič­no te­ško za­u­sta­vi­ti si­la­znu spi­ra­lu – ocje­nju­je ovaj ana­li­ti­čar.
Jir­gen Hart, vi­so­ki po­sla­nik u Hri­šćan­sko-de­mo­krat­skoj uni­ji An­ge­le Mer­kel, ka­že da dva li­de­ra, po­go­to­vu u stre­snim vre­me­ni­ma ka­da je ne­po­sred­na ko­mu­ni­ka­ci­ja po­treb­na, mo­ra­ju raz­go­va­ra­ti i iz­na­ći rje­še­nja.
– Mo­ra­ju ima­ti do­bre lič­ne i po­slov­ne od­no­se – is­ti­če nje­mač­ki po­sla­nik.
Ipak, zva­nič­ni­ci u nje­mač­koj vla­di uma­nju­ju zna­čaj pro­du­že­nog ću­ta­nja „na ra­dio ta­la­si­ma” iz­me­đu Mer­ke­lo­ve i Tram­pa, uka­zu­ju­ći da je kan­ce­lar­ka ogra­ni­či­la kon­tak­te s mno­gim sta­nim li­de­ri­ma to­kom vi­še­mje­seč­nih muč­nih ko­a­li­ci­o­nih pre­go­vo­ra kod ku­će.
Oni na­gla­ša­va­ju da di­ja­log iz­me­đu Nje­mač­ke i SAD na ni­žim ni­vo­i­ma vla­de osta­je sna­žan.
Pri tom, ne­ki po­sta­vlja­ju pi­ta­nje da li ije­dan stra­ni li­der mo­že da uti­če na Tram­pa, ko­ji je u če­tvr­tak po­no­vo šo­ki­rao svo­je evrop­ske sa­ve­zni­ke ob­ja­vlju­ju­ći pla­no­ve o uvo­đe­nju te­ških ta­ri­fa na uve­ze­ni če­lik i alu­mi­ni­jum.
– Nje­mač­ka mo­ra da na­dok­na­di va­ku­um na vi­so­kom ni­vou an­ga­žu­ju­ći se na dru­gim ni­vo­i­ma – sa Kon­gre­som, sa dr­ža­va­ma i ci­vil­nim dru­štvom – ka­že To­mas Ma­tu­sek, biv­ši nje­mač­ki am­ba­sa­dor u UN i Bri­ta­ni­ji.
S dru­ge stra­ne, upa­da u oči kon­trast iz­me­đu „le­de­nog star­ta” Mer­ke­lo­ve s Tram­pom i od­no­si ko­ji je fran­cu­ski pred­sjed­nik Ema­nu­el Ma­kron raz­vio s ame­rič­kim pred­sjed­ni­kom, uka­zu­je bri­tan­ska agen­ci­ja uz ocje­nu da je Ma­kron „pre­va­zi­šao sa­mog se­be u po­ku­ša­ju da pri­do­bi­je Tram­pa mje­ša­vi­nom ma­či­zma i ula­gi­va­nja”.
Već pri pr­vom su­sre­tu pro­šlog ma­ja, pod­sje­ća agen­ci­ja, njih dvo­ji­ca su ima­la ču­ve­no čvr­sto i du­go ru­ko­va­nje, a dva mje­se­ca ka­sni­je Ma­kron je ugo­stio Tram­pa po­vo­dom pro­sla­ve Da­na pa­da Ba­sti­lje u Pa­ri­zu i s njim ve­če­rao na Aj­fe­lo­voj ku­li.
Idu­ćeg mje­se­ca Ma­kron će, ka­ko je na­ja­vlje­no, pu­to­va­ti u Va­šing­ton u pr­vu zva­nič­nu dr­žav­nu po­sje­tu jed­nog stra­nog li­de­ra ot­ka­ko je Tramp po­stao pred­sjed­nik po­čet­kom pro­šle go­di­ne.
Po­je­di­ni nje­mač­ki zva­nič­ni­ci sma­tra­ju da bi se, čim Nje­mač­ka na­po­kon do­bi­je no­vu vla­du i svi ka­bi­net­ski mi­ni­stri bu­du na svo­jim mje­sti­ma, mo­gao oče­ki­va­ti no­vi ta­las po­sje­ta na re­la­ci­ji Ber­lin–Va­šing­ton.
Ipak, ve­ći­na nje­mač­kih zva­nič­ni­ka ka­že da, za sa­da, ne­ma pla­no­va da Mer­kel po­no­vo ode u Bi­je­lu ku­ću gdje je Tramp ig­no­ri­sao po­zi­ve da se sa njom ru­ku­je na sa­stan­ku u Oval­nom ka­bi­ne­tu pri­je go­di­nu da­na, a ne­ma ni pla­no­va da Tramp po­sje­ti Nje­mač­ku, gdje je po­sled­nji put bio pro­šlog ju­la u Ham­bur­gu, na sa­mi­tu G20.


Sa Ma­kro­nom naj­vi­še te­le­fon­skih raz­go­vo­ra

U pro­te­klih pet mje­se­ci, Ma­kron i Tramp su se­dam pu­ta raz­go­va­ra­li te­le­fo­nom, sa­op­šti­la je Je­li­sej­ska pa­la­ta dok je, po­re­đe­nja ra­di, bri­tan­ska pre­mi­jer­ka Te­re­za Mej s pred­sjed­ni­kom SAD raz­go­va­ra­la če­ti­ri pu­ta u istom tom pe­ri­o­du, pre­ma sa­op­šte­nju Da­u­ning stri­ta.
Me­đu­tim, ka­ko su ame­rič­ki i nje­mač­ki zva­nič­ni­ci po­tvr­di­li Roj­ter­su, do raz­go­vo­ra u če­tvr­tak Mer­kel s Tram­pom ni­je raz­go­va­ra­la još od 28. sep­tem­bra 2017. go­di­ne, dok je sa Oba­mom i Bu­šem raz­go­va­ra­la – jed­nom ne­djelj­no. Ipak, ne­i­me­no­va­ni fran­cu­ski zva­nič­nik bli­zak Ma­kro­nu od­ba­cio je ide­ju da fran­cu­ski pred­sjed­nik i Mer­kel pri­mje­nju­ju u po­gle­du Tram­pa ko­or­di­ni­sa­nu tak­ti­ku „do­brog i lo­šeg po­li­caj­ca”, is­ta­kav­ši da kan­ce­lar­ka mo­ra da uzme u ob­zir skep­tič­ni­je nje­mač­ko jav­no mnje­nje.
– Stav nje­mač­ke jav­no­sti pre­ma Tram­pu je ka­ta­stro­fa­lan, i mno­go gnev­ni­ji ne­go u Fran­cu­skoj – ob­ja­snio je on.