- Piše: Tomica A. Milović

Pročitao sam ovih dana vijest sledeće sadržine: „Preminuo je jedan od najboljih mladih srpskih fizičara Mihajlo Sporić (22), a britanski Univerzitet Kembridž, na kome je studirao, objavio je trodnevnu žalost”. Uz fotografiju počivšeg mladića, priloženo je i nešto, kratko saopštenih podataka: „Osvojio je brojne nagrade na domaćim i međunarodnim takmičenjima, i najvažniju među njima – zlatnu medalju na Međunarodnoj olimpijadi iz fizike. Pored dva fakulteta koje je upisao u Srbiji, studirao je i u Velikoj Britaniji, a Univerzitet u Kembridžu ustanoviće i nagradu u čast Mihajla, studenta završne godine na odsjeku prirodnih nauka i nosioca nagrade IB Triniti koledža za prirodne nauke”.

Informacija je sama po sebi tragična. Odlazak čovjekov, naročito u trenutku kada je tek klicu zametnuo (kao Mihajlo), teško može bilo koga ko ostaje ovamo ostaviti ravnodušnim. Upokojenjem dvadesetdvogodišnjeg Sporića, prekinuta je zlatna žica, ona koja se počela protezati ka sferi genijalnosti. Zgasnula je tek zasjala zvijezda. Ona zvijezda koja za vijek vjekova obasjava i čuva Teslu, Pupina, Milankovića… Osakaćene su umnost i mudrost kao fenomeni. Kao sinonimi civilizacijskog toka. Ogrnute su tužnim velom.

U Srbiji (nije drugačije ni u Crnoj Gori) za mladog, mudrog i umnog čovjeka, za života se malo, ili gotovo ništa nije znalo u široj javnosti. Ovi dragulji uma i duha stasavaju negdje u sjenci mediokriteta, poslušnih, nevaspitanih i bahatih individua. O njima se počne glasnije govoriti, uz hvalospjeve, patetično, čak i nekako „odmjereno”, pa i licemjerno, nakon što se presele u čitulje. Kada postanu prah zemni.

Na srpsko-crnogorskom prostoru dobro se zna za neznanje i glupost. Neznaveni i glupi su svuda i na svakom mjestu, neinteligentni i poluinteligentni, polupismeni i nepismeni, primitivne kabadahije, kao da su programski određeni za nekakvu društvenu lokomotivu. Intelektualni i duhovni polutani nadmeno i agresivno zvuče i buče ispred postavljenih mikrofona i kamera, sa stranica „informerske štampe, TV i raznih Antena”. Ne obitavaju oni samo na „farmama” i u „parovima”, već ih je mnogo i na mjestima gdje se odlučuje o sudbini naroda i države. Evo ih u parlamentu, u Vladi, u sudovima, raznim direktoratima, tužilaštvu, nevladinim organizacijama, advokaturi… Svojom agresivnošću i nadmenošću, ulickani, fino odjeveni, sa ukusno namještenim vizuelnim detaljima, „oduševljavaju” gledaoce i slušaoce. Iako im harizma često seže do nivoa da ih „iz kupusa ne bi istjerao”, odluka o svemu i svačemu je često u njihovim glavama. U njihovim rukama i nogama. U njihovom ideološkom siledžijstvu, u nedovoljno popunjenoj tikvini. I, što je najgore, u egoizmu i gotovo potpunom odsustvu etike. U trgovačkom moralu „za sopstvene potrebe”. Za zelenaški profit.

Dok se polupismeni, nepismeni i slabo vaspitani baškare u duhovnom siromaštvu i materijalnom bogatstvu, umni, mudri i obrazovani, u tišini svojih naučnih kabineta, laboratorija, istraživačkih centara, ateljea, biblioteka, smišljaju formule za spas ovog ludog, iz zgloba izvaljenog svijeta. Samozvanim znalcima, koliko god praznoumljem jurišali na mudrost i genijalnost, zaludu je sve. Istorija na svojim stranicama bilježi, i tu, za vijek vjekova, ostavlja samo velikane uma, duha i stvaralaštva. Mediokriteti, kao jednokratna upotrebljiva roba, završavaju u kosmičkoj prašini. Kao N.N. počinioci.

---