Tekst koji sam već pripremio za „Dan” morao je imati dopunu, diktiranu agencijskom viješću koja je glasila: „CANU se oprostila od Vladimira Strugara, jednog od osnivača Aklademije”. Prije mog povratka u SAD, javio sam mu se uz želju da ga posjetim. Nakon kratkog telefonskog obraćanja (6.jula), uz neskrivenu radost, prihvatio je posjetu u njegovom stanu, iz koga, u poslednje vrijeme nije izlazio. Uslijedio je srdačan susret. Poklonio mi je novu knjigu („Jugoslovenski 1. decembar”), u koju je drhtavom rukom, ćirilicom, ispisao posvetu. Izgovorio je jednu misao, koja je za pamćenje. Govoreći o struci, akademik je, pored ostalog, rekao: „Postoje dva kolosjeka istorije: istorija duha i istorija zločina, koji postoje naporedo, bez bitnog uzajamnog djelovanja”. Iako u dubokoj starosti (97), iznenadila me je njegova mentalna svježina i pogled sa sjajem u očima.

Slijedi tekst koji sam ranije pripremio za „Dan”...

U Crnoj Gori uvijek se nešto događa, ali se ništa ne mijenja. Izuzev, na žalost, onoga što je trajna vrijednost. Paradoks sudbine Crnogoraca na početku 21. vijeka jeste u tome što je mnogo šta što je služilo opstanku naroda u prošlosti sada teret čega se oslobađaju i pribjeglo se dvostrukom transferu - identitetskom i geografskom. Identitetskom: novi korijeni, novi jezik i nova crkva, čime se, po mom mišljenju ulazi u samorušilački proces države.

Austrijski psiholog Ervin Ringel uvodi određenje čovjeku „mimoilaženje sa samim sobom”, kad čovjek postaje vlastiti neprijatelj i želi da se samouništi. Granica u čovjeku između čovjeka i beštije uvijek je pokretna, kao izazov i opasnost. U njima postoji velika želja da nešto ostane iza njih. A neograničeno trajanje podjela, koje traje čitavo stoleće, neki nazivaju, poput Mihaila Lalića, „neurastenija montenegrina.”

Drugi, geografski transfer: promocija pripadnosti „mediteranskom kulturnom krugu”. Time se kida veza sa zaleđem, sa istim narodom. Prati nas jedna osobina, kao vještice iz „Gorskog vijenca.” Radije kidišemo na svoje, najbliže.

Antisrpska propaganda, praćena rotirajućom politikom može voditi u moralni poraz. Putanja ide od srbofila do srbofoba, čvrstih privrženika osmovjekovnoj SPC do verbalnih sledbenika CPC. Septembarsko okupljanje u Nikšiću (1998.) sa 80.000 demonstranata i naredno u Podgorici sa blizu 200.000, iskazalo je osudu separatizma na Kosovu, uz podršku opstanka cjelovite države. Danas je priznata ta odmetnička država na tlu Srbije. Ne znam koliko je ta novija politika priznanja Kosova imala oslonca u crnogorskom narodu, ili se radi o tome da se ne radi o istom narodu iz 1998. i 2019. odine.

A jalova opozicija sve te godine o svakom pitanju imala je suptrotstavljenje stavove, pa bih je mogao nazvati „ćoškasta opozicija.” Umjesto da postave samo jedno od brojnih pitanja i da imaju jedinstven stav za njegovo rješavanje u parlamentu, recimo o srpskom pitanju u Crnoj Gori, ili o nedomaćinskom trošenju državnog novca (stambeni krediti i darivane pare…), međusobno se nadgornjavaju.

Izgleda mi da danas dominira politički relativizam, osporavanje očiglednog, krajnji pragmatizam povlašćenih, lišen bilo kakvih principa, što bi mogli staviti pod kapu - skupa vlast, jeftina država. Zbog toga lako mogu djelovati političke varalice, profiteri, sitni lupeži do velikih političkih lažova i manipulatora.

Upada u oči prolaznost, netrajnost političkih ličnosti. Politika je ostala samo epizoda njihovog kratkog trajanja. Ko se sjeća plejade političara od prije 20 godina? Skliznuli su u totalni zaborav, samo ne i neka njihova nedjela.

Od tih političara ostalo je samo nekoliko imena u tragovima, kojima se povremeno vraćamo, sa naznakama svijetlog traga (S. Milošević, M. Bulatović, V.Koštunica i tačka).

Tema broj jedan ovih dana, kojom se novinari zamajavaju je neki tenk, maketa njegova postavljena ispred „Marakane”. Već imamo 207 istopljenih tenkova, o čemu se ćutalo. Prema svjedočenju tenkiste Ivana Blagojevića, u okviru demilitarizacije po preporukama NATO-a, topljenje tenkova počelo je 5. jula 2005. pod izgovorom da idu na „remont”. Kilo pretopljenog čelika plaćano je 14 dinara. Preživjeli su NATO bombardovanje, ali ne i domaće mirotvorce. Podizanje temperature oko makete tenka je više politički spin.

U politici Montenegra sada imamo rat koji se vodi među različitim pamćenjima, još od 1918. kad je srpska vojska, kod jednih oslobodilačka, a kod drugih, okupatorska. Malo je poznato da je na Zejtinliku sahranjen najmlađi borac, Solunac, šesnaestogodišnji Neđeljko Pejanović iz Crne Gore. Dakle, istorija je slična arheologiji, kao slojevi zemlje nataložili su se događaji, koji se tumače onako i ovako. Istina izgleda nije važna, bitno je da se na Srbe natovari što više drvlja i kamenja. Ipak, ako se borimo protiv pogrešnog neprijatelja, onda je takva politika bolesna na smrt.

(Autor je bivši direktor, glavni i odgovorni urednik „Pobjede”)

---

”Izgleda mi da danas dominira politički relativizam, osporavanje očiglednog, krajnji pragmatizam povlašćenih, lišen bilo kakvih principa, što bi mogli staviti pod kapu - skupa vlast, jeftina država



Paradoks sudbine Crnogoraca na početku 21. vijeka jeste u tome što je mnogo šta što je služilo opstanku naroda u prošlosti sada teret čega se oslobađaju i pribjeglo se dvostrukom transferu - identitetskom i geografskom