-Piše: Milan Mišić

Najmlađi predsjednik u francuskoj istoriji, Emanuel Žan-Mišel Frederik Makron (40) prije neki dan nas je polio hladnom vodom, izjavivši u svom prvom govoru pred Evropskim parlamentom da EU ne bi trebalo da prima nove članice dok ne sredi sopstvene redove. A taman smo se ponadali da je ono što su nam drugi evropski lideri obećali – da ćemo, uradimo li sve domaće zadatke, u briselski klub konačno ući ne više tako daleke 2025…
Makron je donekle u pravu: teško da bismo, čak i kad pozatvaramo sva poglavlja do 2023, za dvije godine isposlovali saglasnost svih 27 članica EU da im se pridružimo, ako se u međuvremenu ne postigne neki novi konsenzus u Uniji, u čijim redovima jačaju partije evroskeptika. Što, opet, ne znači, da s puta na kojem smo treba da skrenemo.
Izjava o proširenju našeg regiona gurnula je na medijskom prostoru u drugi plan ostalo što je Makron tom prilikom rekao. To su njegovi ambiciozni planovi za reformu EU, koji podrazumijevaju da ona evoluira u neku vrstu Sjedinjenih evropskih država, po svemu sem po imenu. Za početak, on bi preuredio evrozonu, time što bi ona dobila svog ministra finansija, a potom bi uslijedilo stvaranje neke vrste evropskog monetarnog fonda koji bi stabilizovao bankarske sisteme i finansirao razvojne projekte manje snažnih članica monetarne unije. Makronov plan je, ukratko, da EU postane integrisanija supersila.
Da li je za ovo pobrao aplauze? Naravno da nije: efekat je čak bio jačanje pokreta otpora njegovoj viziji i niz kritika čiji je zajednički sadržalac da Makron, prije nego što preuredi Evropu, prvo sredi Francusku.
Ni tamo ”francuskom Toniju Bleru” (s druge strane Atlantika porede ga i sa Džonom Kenedijem i Bilom Klintonom) ne cvjetaju ruže. Ovoga mjeseca, državna željeznica je zaustavila gotovo sve vozove u znak protesta protiv njegovih planova za reorganizaciju tog sistema. Na ulice su izašli i studenti ljuti što im se ukidaju neke privilegije, dok su piloti ”Er fransa” štrajkovali zbog plata.
Rejting novog stanara Jelisejske palate se srozao na 40 odsto, samo nešto manje od godinu dana od kako je, kao politički debitant, ubjedljivo nadmašio rivale iz redova tadašnjih stubova francuske politike, socijalista i republikanaca, porazio nacionalizam Marin le Pen i napravio jedno od najvećih (pozitivnih) iznenađenja usred crnih slutnji da će populistički talas preplaviti i Francusku…
Što ne znači da Emanuel Makron (kraća verzija njegovog imena) u ovom momentu nije najagilniji evropski lider. To potvrđuje i njegova agenda za prošlu nedjelju: poslije govora u Strazburu, u Berlinu je konferisao sa Angelom Merkel, u nastojanjima da je ubijedi da zajedno rade na njegovom planu za preoblikovanje Evrope, u kojoj bez njemačko-francuske koordinacije ne može da se desi ništa bitno.
Merkel, čija je pozicija nakon prošlogodišnjih izbora, poslije kojih joj je trebalo šest mjeseci da sastavi novu ”veliku koaliciju”, znatno oslabljena, i koja zasigurno troši svoj poslednji mandat, nije se dala, prije svega zbog problema kod kuće. Najveći izazov sa kojim se suočava svakako je uspon radikalne (i antievropske) desnice okupljene oko Alternative za Njemačku (AFD). Sem toga, svaki pomak ka dodatnom prenošenju suvereniteta na Brisel nije po volji ni partnera u vlasti iz SPD.
Makronovoj viziji se suprotstavlja i ”sjevernjački lobi” kojeg predvode Holanđani: ministri finansija šest EU članica (Finska, Holandija, Irska, Estonija, Letonija i Litvanija plus dvije ne- članice, Švedska i Danska) potpisali su zajedničku izjavu u kojoj pozivaju da se prvenstveno rješavaju ”stvarni problemi” evrozone, umjesto onih koji su još u oblacima.
Merkel nije Makrona direktno odbila, ali ga je biranim riječima spustila na zemlju. On međutim ostaje nepokolebljiv – tek treba da se vidi da li zbog čvrstine svojih uvjerenja ili zbog političke naivnosti – i okreće se novom izazovu: sjutra je već u Vašingtonu, gdje će u Bijeloj kući konferisati sa svojim novim političkim prijateljem Donaldom Trampom.
Makron je, naime, jedan od rijetkih evropskih vođa koji nema problema u odnosima sa američkim predsjednikom, sa kojim se inače prvi put sreo sa samo 11 dana predsjedničkog staža. Prije neki dan se hvalio da je u trojnim bombardovanju Sirije (SAD, Velika Britanija i Francuska) on bio taj koji je u toj krizi savjetovao Trampa.
Glavni posao u Vašingtonu mu je da spriječi da se trgovinski rat, koji je Tramp započeo sa Kinom, prenese i preko Atlantika, što neće biti jednostavno, s obzirom na to da uvažavanje racionalnih ekonomskih argumenata nije Trampova jača strana. Za to su mu na raspolaganju tri dana, a ne uspije li, malo potom na istom poslu u američkoj prestonici će nakratko (samo jedan dan) boraviti i Angela Merkel.
Nema, naravno, ničega lošeg u Makronovim ambicijama, ali treba imati u vidu da je najčešća sudbina onih koji se iz sve snage upiru da promijene zatečeni sistem – to da sistem na kraju promijeni njih.
(Autor je bivši
glavni i odgovorni
urednik,, Politike‘‘)