-Piše: akademik Zoran Lakić

To je vrlo bitno pitanje za civilizovani svijet. Šta nas očekuje sjutra _ pitanje je izazovno za struku i nauku. A politika je, po pravilu od danas do sjutra. Takoreći juče je donesen, uslovno rečno, zakon o majkama. I tada je bilo oponenata. Osuđeni su kao neznalice, pa čak i kao neprijatelji „naše budućnosti“. Potom je došlo na red ukidanje „neopravdanih privilegija – nekim majkama“.
I opet je u Skupštini Crne Gore – „prošao“ i taj „predlog“. I opet su protivnici označavani, kao neprijatelji Crne Gore. Samo jedni su uvijek u prvu, pa makar ne bilo Crne Gore. Liči kao neka šala, a riječ je o surovoj zbilji.
Zbiljom ga čini širi kontekst populacione politike. Civilizovani svijet se davno bavi tim pitanjem budućnosti planete i svih zemalja na njoj. Svojevremeno je CANU, uz finansijsku pomoć Vlade Crne Gore, pripremila desetotomnu studiju o tome. Mnogi su kao pozitivan primjer navodili Crnu Goru i njenu CANU. Kada se nekako počelo zaboravljati na taj problem, pa i na tu studiju CANU – pojavio se rad prof. dr Boža Bojovića. Bilo je to još jedno upozorenje – rekao bih za uspavanu državnu elitu.
CANU je, opet, organizator sličnih skupova o populacionoj politici. U isto vrijeme o istoj temi dolazi upozorenje iz Ujedinjenih nacija. Prema naučnoj projektu Prospekti svjetske populacije – dramatična su upozorenja. Svijet će, do 2050. godine imati oko 10,0 milijardi stanovnika. Sjetimo se da je prvoj milijardi stanovnika na planeti Zemlja bio potreban protok vremena od 12.000 godina. Danas je taj proces ubrzan – posle svakih deset godina uvećanje je nova milijarda stanovnika. Najveća prirast će biti kod najsiromašnijih – u Africi – oko 300,0 miliona građana više nego danas. S tim u vezi postavlja se pitanje prehrane tolikog broja stanovnika, pa zatim su tu i troškovi školovanja i otvaranja novih radnih mjesta. Da ne pominjemo, recimo, pitanje vazduha i vode; i oni su „roba“ široke potrošnje. Radi svega toga rješenja globalnog života, na zemlji – neki vide masovnom seobom u neki drugi svijet.
Na drugoj strani Evropa će doživjeti novi talas depopulacije. I neke Balkanske zemlje (Bugarska, Hrvatska, Rumunija, Srbija) imaće oko 15% manje stanovnika. Srbija će sa sadašnjih 8,8 miliona 2030. godine imati 8,4 miliona a 2050. samo 7,5 miliona stanovnika. Hrvatska danas broji 4,2 miliona žitelja. Kroz narednih deset godina – ta brojka će pasti isto 4,0 miliona. A 2050. godine Hrvatska bi mogla imati manje od 3,5 miliona.
Slična sudbina čeka i Crnu Goru. Sa sadašnjih 629.000 stanovnika – 2030. godine bi mogla imati 625.000 a 2050. godine samo 588.000. Na kraju ovoga vijeka imala bi samo 449.000 stanovnika. I Makedonija bi u tom vremenu mogla izgubiti pola miliona stanovnika. Za Sloveniju se predviđa mogući pad do 200.000 stanovnika. Dok se Bosna i Hercegovina, uopšte ne tretira. Za razliku od nje – tretira se Kosovo na kome je evidentirano 1,7 miliona stanovnika.
Navedeni podaci nas podsjećaju na već citirane dvije studije CANU o populacionim kretanjima u Crnoj Gori. Najgori odnos je sve to ne vidjeti, iako je više nego očigledan problem, koji pod hitno zahtijeva društvenu strategiju praćenja populacionih kretanja u narednom periodu. Sa njima idu i neka druga pitanja, koja, takođe, nameću ozbiljan odnos.