-
ŠAVNIK- Putni pravac Boan- Semolj –Mioska prije gotovo pola vijeka bio je najvredniji infrastrukturni projekat u Crnoj Gori, čiji završetak do danas nije realizovan. Stalo se daleke 1975. godine i to na najznačajnijoj tački, prevoju Semolj, gdje je tada vojska započela probijanje istoimenog tunela kojim bi žitelji nekoliko šavničkih sela omogućio direktan izlazak na magistralni put Podgorica- Kolašin- Mojkovac. Odustajanjem od radova najviše su pogođeni mještani Krnje Jele, jednog od sedam uskočkih sela šavničke opštine. Od tunela oni ni danas nijesu odustali, ali njihovi brojni dopisi, molbe i inicijative upućene nadležnima ostajali su uglavnom bez odgovora. Uspjeli su prošle godine da formiraju odbor, kojeg su činili predstavnici više sela Mjesne zajednice Boan, za predsjednika odbora izabrali su prvog čovjeka šavničke opštine Mijomira Vujačića, ali im ni to nije bilo od koristi. Mještanin Luka Vuksanović kazao je da je tunel trebalo da bude dug oko 1.700 metara, te da je sa obje strane probijeno oko 420 metara i tu su radovi obustavljeni... Da su završeni, ne bi Krnjojelci po nekoliko mjeseci tokom zime bili u sniježnoj blokadi zbog surovog prevoja Semolj.
–Tunel ne bi bio od koristi samo nama u Krnjoj Jeli i okolnim selima, već bi doprinio i državi. To je jedini put koji prolazi kroz centralni dio Crne Gore, svi drugi su sporedni, a geografski centar Crne Gore je naš Boan, ističe Vuksanović.
Loš put preko Semolja i nezavršetak tunela raselili su skoro cijeli uskočki kraj.
– Krnja Jela je sve do 1975. ili 1978. godine imala 60 domaćinstava. Bilo je ovdje 200 birača, a sada ima svega tridesetak među kojima je najviše onih koji su odselili, ali se odaavde nijesu ispisali, rekao je Vuksanović.
Na njegova obraćanja iz Ministarstva saobraćaja odgovarali su da je tunel Semolj investicija koja bi bila teška oko 14 miliona eura, te da je rizik u takav posao ulaziti jer, navodno, teren nije u potpunsoti ispitan. Vuksanović se, međutim, pita kako Semolj nije bio skup prije pola vijeka, upitavši i gdje su sredstva koja su tada bila obezbijeđena za zaavršetak tog putnog pravca.
Krnjojelac Vojo Peković ima 89 godina i svojevremeno je radio na probijanju tunela po Crnoj Gori. Tunelom bi se, pojasnio je on, izbjegao prevoj Semolj preko kojeg se zimi ne može proći, a Gornja Morača i magistralni put prema glavnom gradu mještanima bi maltene bili na pragu.
–Semolj se jedino pominje zimi i to kao opasna i mjesecima neprohodna dionica. Mi se stalno bunimo što su radovi prekinuti, tražimo nastavak, ali nas niko ne čuje. U srećnim zemljama tunele grade kroz kanale, samo u Crnoj Gori ne može, a razvojne grane selo i poljoprivreda, barem u ovim krajevima, skoro u potpunosti su zamrle, kategoričan je Peković.
Problem je, kako tvrdi, propaganda nadležnih koji njome pokušavaju da prikriju davno potrošene pare, ali i da ne dozvole da se taj dio šavničke opštine razvije.
–Semolj pripada opštinama Danilovgrad, Kolašin, Mojkovac, a najviše Šavniku. Svi su se ostali obezbijedili cestama sa svake strane, osim naše opštine, a nezavršetkom tunela čitav ovaj kraj je raseljen, opustošila su uskočka sela, istakao je Peković.
U Krnjoj Jeli zimi, kazao je poslednji učitelj u seoskoj Milija Jeknić, u svega šest kuća ima staanovnika, ostale su zatvorene, ali vlasnici uglavnom dolaze ljeti da odršavaju imanja. Škola „Aleksandar Ago Mandić“, istakao je on, zatvorena je prije dvadesetak gdoina, a svojevremeno je imala i po 60 učenika i po dva učitelja.
-Trenutno u cijelom selu ima svega četvoro djece koja nastavu pohađaju u matičnoj školi „Bogdan Kotlica“ u Boanu. Imaju školski prevoz, pa vjerujem da je nada u ponovno otvaranje naše škole neizvjesna, smatra Jeknić.
B.B.


Krivi oni koji ,,kroje sudbinu‘‘

Vjerujući da će započeti radovi na probijanju tunela ipak biti nastavljeni, mještani Krnje Jele su u više navrata adaptirali školsku zgradu, na kojoj su malo prije nego što je objekat zatvoren dogradili još jedan sprat i postavili i novu stolariju. Otkad je donijeta odluka o ukidanju škole, objekat više ničemu ne služi, a Luka Vuksanović smatra da su svi njihovi problemi prouzrokovani neodgovornošću onih koji „svima nama kroje sudbinu“. Kako sa tunelom, rekao je on, tako je bilo i sa školskom zgradom u kojoj je bila bista Aleksandra Aga Mandića.
-Ago je poginuo u Prizrenu, ovdje u svom rodnom selu je sahranjen, i njegovu bistu u školi postavio je Savez boraca. Njegov otac Ilija bio je oficir, predsjednik gornjomoračke i donjomoračke opštine, ugledan čovjek. Niko o Agovom spomeniku ni o bisti nije vodio računa, pa sam je uzeo, pozvao majstora i postavio je uz sami spomenik njegovih predaka u seoskom groblju. I zbog toga su se neki bunili, ispričao je Vuksanović.
U Krnjoj Jeli je 1902. godine otvorena prva škola, i to u kući Milivoja i Mirka Vuksanovića. Prvi učitelj bio je Mileta Peković koji je tada imao dvanaest učenika.


Brže do Primorja i sjevera

Putni pravac Boan-Mioska dug je 40 kilometara, a preko prevoja Semolj kada je tunel probijan sagrađen je pristupni put od oko osam kilometara koji je problematičan u zimskom periodu. Pošto tu cestu već godinama niko ne održava, nebezbjedna je za saobraćaj, pa su mještani više puta slali dopise Direkciji za saobraćaj tražeći njenu rekonstrukciju, ali im nije udovoljeno. Da je sagrađen, tunel bi put Podgorica –Žabljak sa sadašnjih 160 kilometara skratio na oko 100 km. Brže bi se stizalo i iz Nikšića do Kolašina, dok bi od Žabljaka preko Boana i Podgorice pa kroz tunel Sozinu do Bara trebalo svega 150 kilometara, što je za 90 kilometara manje nego što je potrebno sada.