Početkom januara na cijelom području Crne Gore došlo je do priliva hladne vazdušne mase pa se u nekim područjima na sjeveru republike živa u termometru zaustavila na nevjerovatnih -30 stepeni Celzijusovih. Niske temperature u sjevernom dijelu Crne Gore praćene su obilnim sniježnim padavinama, koje kada je zimovanje voćaka u pitanju od posebnog značaja. Snijeg biljkama služi kao izolator koji pruža bolju termičku zaštitu i ublažava kolebanja temperature pa je od značaja ukoliko se zadrži u krunama voćaka. Snijeg je od značaja i u zasadima maline, jagode, kupine, gdje pokriva najveći dio biljnih organa pa smanjuje posledice niskih temperatura.
- Kolike će biti i u kojoj mjeri posledice ovako niskih temperatura zavisi od daljih temperaturnih kolebanja, odstupanja od prosječnih za ovaj period godine, voćne vrste i sorte, kao i od primijenjenih agrotehničkih i pomotehničkih mjera u protekloj godini i opštem stanju biljke – kazao je mr Nebojša Veličković iz Savjetodavne službe u biljnoj proizvodnji u Bijerlom Polju.
Najoseljiviji prema mrazu je prizemni dio debla, koji je izložen najvećim kolebanjima temperature. Najviše strada jugo-zapadna strana, jer se najjače zagrijeva i ranije se aktivira kambijum. Veoma su osjetljivi i unutrašnji djelovi raklji, naročito ako je ugao grananja manji. Mrazevi izazivaju nekrotične pege, pucanje tkiva i sušenje kore.
Temperatura je jedan od najvažnijih klimatskih činilaca koji utiče na intezitet odvijanja veoma važnih fizioloških procesa, na početak i tok svih fenofaza voćaka. Zimsko mirovanje je period u godišnjem ciklusu razvoja u kome se odvija latentni život voćaka, odnosno njihove funkcije su svedene na minimum. Neki fiziološki procesi prestaju dok se drugi i dalje odvijaju smanjenim intezitetom (npr. disanje, transpiracija, transformacija organskih materija). Zimsko mirovanje ima četiri perioda i to početno - zimsko mirovanje; biološko, fiziološko – duboko; ekološko - prinudno; završno zimsko mirovanje – naveo je Veličković.
Voćke se sada nalaze u fazi fiziološkog - dubokog mirovanja. U toku ovog perioda voćke moraju biti, kraće ili duže, izložene dejstvu relativno niskih temperatura. To su temperature ispod 5º C a ovaj period različito traje kod pojedinih vrsti voćaka, s tim da fiziološka potreba mirovanja traje 15-60 dana. U ovoj fazi voćke pokazuju najveću otpornost prema niskim temperaturama dok se u kasnijim fazama njihova otpornost znatno smanjuje.
- Voćke su najosjetljivije u fazi ekološkog i završnog zimskog mirovanja. Tada svaka voćna vrsta i sorta moraju sakupiti određenu sumu inaktivnih temperatura da bi se izvršile neophodne promjene endogenih inhibitora. U takvim situacijama voćke će u proleće započeti normalno vegetaciju. Nedovoljno izlaganje niskim temperaturama u toku zime izaziva osipanje cvijetnih pupoljaka, neujednačeno cvjetanje i listanje, zametanje plodova znatno prije listanja i njihovo opadanje. Naročito su breskve osjetljive na nedostatak niskih temperatura – naveo je on.
Potrebna dužina trajanja niskih temperatura kod različitih voćnih vrsta se kreće od 650 do 1.350 časova.
Veličković voćarima preporučuje da prate meteorološke faktore i u skladu sa preporukama stručnjaka i reaguju po njihovim savjetima. U sadašnjoj situaciji nijesu neophodne neke značajnije mjere ali treba pripremiti neophodnu opremu i sredstva za vrijeme kada će biljke ući u perod kad im se postepeno smanjuje otpornost. Tokom zimskog perioda kada porastu temperaturne iznad nule neophodno je okrečiti stabla, jer to može ublažiti određena temperaturna kolebanja i oštećenja, posavjetovao je on.M.N.


Nejednaka otpornost

Kod jabuke cvijetni pupoljci smrzavaju se na -22 do -40°C, šljive -19 do -34°C a breskve -24 do -28°C. Otpornost korjenovog sistema zavisi od vrste i može stradati pri niskim negativnim temperaturama praćenim golomrazicom i prisustvom vode.