Crna Gora će morati da uvede sistem otvorenih lista u izborni sistem kad postane punopravna članica Evropske unije. To će se desiti kada crnogorski građani budu birali poslanike u Evropskom parlamentu.
Iz civilnog sektora ističu da ne vide razlog da se država već sada ne pripremi i cijeli izborni sistem usmjeri u tom pravcu.
Sastav Evropskog parlamenta (EP) bira se na neposrednim izborima sa univerzalnim biračkim pravom, svakih pet godina od 1979.godine. Izbori za Evropski parlament održavaju se u svakoj državi članici posebno, nezavisno (mada ponekad istovremeno) od nacionalnih ili lokalnih izbora. U parlamentu su predstavnici više velikih panevropskih političkih grupacija, kao i najvažnijih politikčih stranaka zemalja članica EU.
Pitanje uvođenja otvorenih lista u Crnoj Gori aktuelno je već godinama, mada vladajuća većina odbija da to prihvati, uprkos deklarativnim porukama da želi da razmotri i tu opciju.
Među najglasnijima u zalaganju za uvođenje otvorenih lista je Partija penzionera, invalida i restitucije (PIR). Čelnik te partije Momo Joksimović smatra da su svi izbori u Crnoj Gori unaprijed izgubljeni sa ovakvom izbornom zakonskom regulativom i sa ovako uređenim neprofesionalnim institucijama. On je istakao da bi opozicija trebalo da jedinstveno postavi uslove koji se moraju ispuniti da bi se održali fer i slobodni izbori i da u tim zahtjevima istraje.
– No, i pored svih tih neusklađenosti izbornih zakona sa Ustavom i međunarodnim standardima, prije svega evropskim, i pored partijskih, umjesto profesionalnih institucija, opozicija je mogla negdje uzeti vlast na lokalnom nivou da nije bilo sujete, sebičnosti i netrpeljivosti partijskih lidera – kazao je Joksimović.
Kako je istakao, Partija penzionera, invalida i restitucije čvrsto i nedvosmisleno zastupa stajalište da se ne mogu kriviti građani Crne Gore zato što za skoro tri decenije nije došlo do promjene vlasti. Naglašava da skoro svaka opoziciona partija ima u svom programu usklađivanje izbornih zakona sa Ustavom, a tu se prije svega misli na Zakon o izboru odbornika i poslanika – otvorene liste.
– I lideri opozicije i lideri vlasti su u potpunom saglasju da je pitanje otvorenih listi u programima svih partija, ali da je još rano za to i da je za to potrebno, kako svojevremeno reče Genci Nimanbegu, potpredsjednik Skupštine Crne Gore, još jedno desetak godina. Prosto nevjerovatno i šokantno od tako istaknutog političara, ništa manje nego potpredsjednik crnogorskog parlamenta, koji je rekao upravo ono što misle i opozicioni lideri – da su građani Crne Gore, za razliku od građana iz okruženja i Evrope, nezreli, nedorasli, maloljetni, maloumni, pretvarajući građane Crne Gore u obične sluge i robove – rekao je Joksimović.
Predstavnik Građanske akcije Budva Božidar Vujičić podsjetio je da je Ustavni sud donio odluku da neposredno biračko pravo znači da birač ima pravo da lično glasa.
– Državljani Crne Gore ne mogu da ostvare Ustavom propisano biračko pravo. Ne mogu neposredno da biraju i ne mogu da budu birani pod jednakim uslovima. U Crnoj Gori birači daju legitimitet Skupštini, a ona je sačinjena suprotno članu 83 Ustava, pa je samim tim neustavna i ne predstavlja izraz istinske volje birača – ukazao je Vujičić.
On je naglasio da bi Crna Gora trebalo da pripada državljanima Crne Gore.
– Crna Gora sada praktično pripada liderima partija, koji daju saglasnost na redosled na izbornim listama i sebe postavljaju na prvo mjesto, tako da oni biraju prvo sebe za poslanika, a onda i svoje najbliže saradnike, umjesto da njega i sve ostale biraju građani, i to pod jednakim uslovima – rekao je Vujičić.
M.V

Išli do Strazbura

Grupa građana Građanska akcija Budva obraćala se državnim institucijama, medijima i Evropskom sudu za ljudska prava u Strazburu radi usaglašavanja izbornog zakonodavstva sa Ustavom Crne Gore u cilju poštovanja biračkog prava. Oni tvrde da sadašnji izborni zakon nije usklađen sa Ustavom, koji daje osnov za uvođenje otvorenih lista.