Poljoprivredna kooperativa predstavlja dobrovoljno udruživanje resursa u datoj djelatnosti proizvodnje sa ciljem sticanja dobiti
u
različitim vidovima agrobiznisa. Nudi niz povoljnosti u pokretanju i sprovođenju agrobiznisa, jer udruživanje malih poljoprivrednih posjeda u kooperative omogućava da se smanje troškovi po jedinici proizvodnje, čime se ostvaruje „ekonomija obima“. Može biti ratarska, povrtarska, voćarska, vinogradarska, stočarska, kooperativa za doradu i preradu poljoprivredno-prehrambenih proizvoda (mljekarska, sirarska, vinarska, mlinarska, uljarska, zatim pčelarska, ribarska, za organizovanje i razvoj seoskog turizma i domaće radinosti, za sakupljanje, doradu i preradu ljekovitog bilja i šumskih plodova, drvoprerađivačka i druge kooperative. Ekonomista
Zarija Pejović, koji
podstiče farmere na udruživanje kroz kooperacije
, ističe da će se pad turizma u Crnoj Gori odraziti na poljoprivredu i kooperante, jer turizam generiše i saobraćaj, trgovinu, poljoprivredu i tražnju u svim drugim sektorima.
– Veliki pad turizma za Crnu Goru će pokazati da ćemo zbog nediverzifikovane proizvodnje imati vjerovatno najveći pad Bruto domaćeg proizvoda (BDP) u regionu, kao što smo imali i 2009. godine. Međutim, kao kooperativa treba ne samo da zavisite od domaće turističke potražnje, nego i da imate sposobnost da distribuirate svoje proizvode van regiona i mogućnost da ih izvozite, kaže Pejović, navodeći pozitivne primjere kooperative u proizvodnji sira u gradu Grana Padano u Italiji i tradiciju kibuca, kooperative u Izraelu, gdje je poljoprivrednik samo proizvođač, ne mora ni o čemu drugome da brine. Dobar primjer na Primorju je i Kuća maslina, koju su Barani podigli sredstvima Svjetske banke. Kooperativa uživa zaštitu u zakonskoj regulativi Crne Gore, posebno u mjerama agrarne i ekonomske politike, poreske politike, davanju olakšica i mogućnosti osnivanja posebnih fondacija za razvoj kooperativa.
– Naučite kakva je praksa u osnivanju kooperative, napravite biznis plan, posjetite Ministarstvo poljoprivrede što prije, sada se donosi budžet, a zatim tražite od lokalne samouprave sledeće: da vam finansiraju osoblje koje će raditi u kooperativi profesionalno (tehnolog, sekretar društva, fizički radnik), makar tri plate da imate za godinu dana gratis za kooperativu, dok to ne razradite. Vi treba da se pokažete i izađete pred institucije i zajednicu sa konkretnim zahtjevima. Ako biste tražili sredstva za podizanje objekata, u slučaju da se kooperativa rasformira, njena imovina ostaje lokalnoj samoupravi. Vi možete da uzmete samo onaj udio koji ste u kooperativu unijeli. Za pokretanje kooperative u maslinarstvu (mlin, pakirnica, kadar) potrebna vam je investicija, ugrubo, od 100 do 150 hiljada eura, savjetuje Pejović.
Kad su sredstva u pitanju, dodaje, postoje grantovi za samozapošljavanje ZZZCG (do 7.500 eura za nezaposlena lica), iz kojih ne možete da finansirate primarnu proizvodnju, da kupite pčele, krave, zasade, a možete da kupite neku opremu. Za žene je nepovoljno to što moraju da se registruju kao preduzetnice, a to baš nije najpovoljniji oblik registracije za oblast poljoprivrede. Direktorat za finansiranje i ugovaranje sredstava EU pomoći (CFC Ministarstva finansija) sprovodi projekat podrške zapošljavanja u manje razvijenim opštinama u Crnoj Gori. Potom, Ministarstvo poljoprivrede sa IPARD-programima, za sredstva agrobudžeta više od 10 hiljada eura, pri čemu mogu biti do 65 posto bespovratna. Tu su i IRF - kreditna sredstva, posebne kreditne linije za podršku ženama u biznisu, takođe podržavaju projekte koji se finansiraju iz IPARD sredstava. Pored ovoga, kaže Pejović, i pojedine ambasade (SAD, Norveške) znaju da dodjeljuju grantove.
– Vrlo je značajno da ste uporni u komunikaciji, pri čemu je, prije svega, dužan da vam pomogne opštinski sekretarijat za poljoprivredu. Nastojte da u što većoj mjeri obezbijedite sredstva iz bespovratnih fondova – da se ne zadužujete. Savjetujem vam da stupite u kontakt sa Ministarstvom poljoprivrede, sada je došlo do promjene na čelu ministarstva, pretpostavljamo da će novi ministri željeti da pokažu inicijativu i da su otvoreni za nove ideje i to treba da iskoristite, sa konkretnim idejama da zatražite podršku za implementaciju vaših planova, poručuje Pejović.
M.D.Popović
Biznis plan u sopstvenoj režiji– Bitno je da utvrdite resurse sa kojima se raspolaže – zemljište, građevinski objekti, stočni fond, stabla maslina, da imate biznis ideju kao konsenzus članova kooperative, koja proizilazi iz proizvodnih faktora. Treba da uradite jedan biznis plan – savjetujem da se to uradi u sopstvenoj režiji, jer vrlo često ljudi dođu u instituciju sa biznis planom koji im je neko drugi radio i onda ne umiju da stanu iza njega. Uradite plan na najjednostavniji mogući način, ali stojte iza njega, to je mnogo bolje nego da se radi neki sofisticirani biznis plan, a da se vi ne nalazite u tome, da ne umijete da ga objasnite, savjetuje Pejović.
