Podgorica sa okolinom, može se pohvaliti da baštini različite arheološke slojeve, i to od najranijih vremena. Jedan od tih arheološko-istorijski zanimljivih lokaliteta je i Medun, sa ostacima starih zidina. Stare građevine dugo su bile prepuštene same sebi, međutim počela se valorizovati sopstvena istorija, najprije kroz restauratorsko-konzervatorske radove, kao i nova istraživanja. Tako su 13. maja počela arheološka iskopavanja i istraživanja na Medunu, spomeniku kulture prve kategorije, koji je po novijoj zakonskoj regulativi kategorisan kao kulturno dobro od nacionalnog značaja.
Arheološkim istraživanjima, koja će trajati do kraja juna rukovodi arheolog Miloš Živanović. On je na čelu ekipe od šestoro arheologa Centra za konzervaciju i arheologiju sa Cetinja. Podsjetimo, prethodila su im preliminarna zaštitna arheološka istraživanja i sanacijsko-konzervatorsko-restauratorski radovi na ovom lokalitetu pod patronatom stručnjaka podgoričkih JU Muzeji i galerija prije neku godinu.
– Radi se o prvim sistematskim arheološkim istraživanjima koja se realizuju u organizaciji Centra za konzervaciju i arheologiju Crne Gore. Do sada nisu bila realizovana sistematska istraživanja, već se radilo o sanaciji i konzervaciji bedema Medunske tvrđave. Projekat finansira Ministarstvo kulture u sklopu Programa zaštite i očuvanja kulturnih dobara za 2020. godinu, a vrijednost projekta je 12.000 eura - kaže nam Živanović.
Arheolog nam pojašnjava da arheolozi rade na gornjem dijelu Meduna, istočnoj strani tvrđave, i da iskopavaju na nekoliko mjesta, na površini blizu 4.000 metara kvadratnih tvrđave.
– Istražuje se, odnosno iskopava na nekoliko mjesta, kako bi se dobili potrebni podaci u pogledu bogate istorije tvrđave na Medunu, ali i u cilju njene dalje konzervacije i prezentacije. Jedan od osnovih ciljeva je dati osnovne podatke o izgledu objekata kako bi se Medun na pravi i zasluženi način valorizovao. Medun se nalazi na mjestu koje baštini hiljadu godina prepleta raznih civilizacija i veoma je blizu Glavnog grada, posjeduje svu potrebnu infrastrukturu, odnosno posjeduje sve kriterijume da postane atraktivna turistička destinacija - pojašnjava Živanović.
Na pitanje da li su već možda naišli na neke zanimljive artefakte ili otkrića, i da li im se nadaju, a s obzirom na bogatstvo slojeva na Medunu, Živanović odgovara:
– Za sada, jer se još uvijek nalazimo da kažem na početku istraživanja, nalazimo se u slojevima poslednje faze života u gradu, a to je kraj 19. vijeka, te se nalazi uglavnom vežu za Crnogorsko-turski rat. Ali, nadamo se srednjovjekovnim i nalazima iz perioda kada je Medun bio prestonica države Ilira - kaže Živanović. Dodaje da su dosad našli puščana zrna, dijelove turske oficirske uniforme, posuđe koje je koristila posada, makaze, noževe i slično, i sve uglavnom potiče s kraja 19. vijeka. No, prilikom otkopavanja naišli su i na municiju - projektile, za koje, zasad, pretpostavljaju da potiču iz ranijih perioda, srednjeg vijeka, ali to će potvrditi ili opovrgnuti istraživanja, kaže Živanović.
Rukovodilac arheoloških iskopavanja dodaje i da se ekipa nada da će po prvi put imati jasnu stratigrafsku sliku grada, odnosno da će otkriti faze grada koje su poznate iz istorijskih izvora.
Ž.J.

Kasnoantička ilirska istorija Meduna
Medun se nalazi na oko 12 kilometara sjeveroistočno od Podgorice u oblasti Kuča. Ono po čemu je ovo selo poznato, svakako je, spomenički kompleks koji sačinjavaju ostaci ilirskog grada Meteona. Crkva Sv. Nikole i rodna kuća Marka Miljanova.
Ostaci ilirskog grada Meteona i kasnijeg turskog utvrđenja Meduna nalaze se na teško pristupačnom prevoju smještenom u medunskom polju. Meteon, jedan od centara ilirskog plemena Labeata, nastao je krajem 4. ili početkom 3. vijeka prije nove ere. Prvi put se pominje kod Tit Livija, u vrijeme Trećeg ilirsko-rimskog rata 168. g.p.n.e. Grad se nalazi na gotovo nepristupačnom uzvišenju koje je samo sa sjeverne strane zaštićeno odbrambenim zidom sa kulama. Na istočnom, najvišem dijelu nalazila se akropola, a na nižem – podgrađe, koje je od akropole bio odvojeno masivnim zidom. Danas su od ilirskog grada vidljivi samo ostaci masivnih odbrambenih zidova građenih u takozvanoj kiklopskoj tehnici, stoji između ostalog na sajtu JU Muzeji i galerije Podgorice.