Prelijepe glumice Vjera Mujović i Marija Bergam u predstavi „Dve žene i rat” tumače zaboravljene srpske dobrotvorke Mabel Grujić i Jelenu Lozanić. Premijera je bila u subotu, a prvo izvođenje u nedjelju u Domu Jevrema Grujića u Beogradu, u autentičnom ambijentu s razlogom odabranom. Jer, riječ je, ne o pozorišnoj, već muzejskoj predstavi. Dom Jevrema Grujića, inače privatni muzej istorije, umjetnosti i diplomatije u saradnji sa Ambasadom SAD u Srbiji donosi priču o Mabel i Jeleni, a kroz nju i pripovijest o prijateljskom odnosu dva naroda, srpskog i američkog tokom Velikog rata. Najkritičniji period srpske istorije oslikava se kroz sudbinu dvije žene, koje su višegodišnjim, strastvenim zalaganjem za Srbiju širile diplomatsku misiju širom svijeta. Jedna je Amerikanka - Mabel Danlop Gordon Grujić, udata za srpskog diplomatu, Slavka Grujića, a druga Srpkinja - Jelena Lozanić, kasnije udata za najvećeg američkog dobrotvora srpskog naroda Džona Frotingama. Obje imaju dvije domovine - Srbiju i Ameriku. One su pravi primjer zaboravljenih srpskih heroina, potisnute u tišinu i zaborav, što nas je podstaklo da ih ponovo oživimo u našem sjećanju, navode Mujovićeva i Bergam.
Zbog svog snažnog humanitarnog rada, Mabel Grujić svjetska štampa prozvala je srpskom Jovankom Orleankom. Prepričavalo se kako je okupila i ujedinila američke dame iz visokog društva da pletu vunene čarape za srpske vojnike na frontu i sa svojim usvojenim narodom prešla Albaniju, tokom čega je zauvijek izgubila šansu za potomstvom. Zajedno sa Mihajlom Pupinom gradila je domove za napuštenu srpsku siročad i mobilisala američke ljekare da dođu u Srbiju i pomažu svojim kolegama u bolnicama. Njenom predavanju o stradanju srpskog naroda na Univerzitetu Prinston prisustvovalo je preko 4.000 studenata, kao i tadašnji predsjednik Univerziteta - Vudro Vilson, koji postaje njen veliki prijatelj.
Jedna od najvećih zasluga ovog srpsko-američkog para, Mabel i Slavka Grujića, jeste animacija Karnegi fondacije da uputi novac - tadašnjih 100.000 dolara, za izgradnju Univerzitetske biblioteke u Beogradu, što će ostati jedan od njihovih najvećih doprinosa.
Sa druge strane - Jelena Lozanić, kćerka prvog rektora Beogradskog univerziteta, Sime Lozanića, bila je veliki borac za ženska prava, a tokom rata dobrovoljna bolničarka koja se brinula o ratnoj siročadi. Kao predstavnica jugoslovenskog Crvenog krsta, tokom rata, od 1915. do 1920. godine, odlazi u veliku humanitarnu misiju u Ameriku gde sakuplja novac za srpsku vojsku i iznemogao narod. Poput Mabel i ona je pokretala radionice u kojima su Amerikanke i Kanađanke šile zavoje i odjeću za srpske vojnike, gostovala na brojnim univerzitetima i držala predavanja širom Amerike.
Upravo tamo upoznaje svoju najveću ljubav - Džona Frotingama, koji je već uveliko zaražen ljubavlju prema Srbiji u kojoj je proveo najljepše godine tokom kojih je odhranio preko 600 djece iz Vranja i okoline. Ovaj zaboravljeni američki dobrotvor je poklonio Srbiji u vidu donacija iznos od čak četiri državna budžeta Srbije iz 1915. godine!
Subine i zaboravljene priče ove dvije nepokolebljive i odvažne dobrotvorke srpskog naroda vjerno su dočarale Vjera Mujović u ulozi Mabel Grujić i Marija Bergam kao Jelena Lozanić. U ulozi batlera Džejmsa je glumac Petar Milićević. M.Nj.

---

Autentični ambijent
Predstava „Dve žene i jedan rat” je na adresi Grujićeve palate u Svetogorskoj 17 i svakog mjeseca se ubuduće igra pred malim auditorijumom od samo 35 gledalaca. Posebnu draž predstave, predstavlja činjenica da je Mabel živjela u ovom domu, kada su boravili u Srbiji, a nakon smrti Slavka Grujića, vraća se ponovo u svoju Ameriku u kojoj je i sahranjena.
Predstava je rađena po tekstu Jelene Kajgo i u režiji Aleka Conića. Autorke projekta su Branka Conić i Gordana Bekčić Pješčić, a podršku izvođenju predstave dala je i Kancelarija povjerenice za zaštitu ravnopravnosti, Brankice Janković.