Roman Mome Kapora – „Zelena čoja Montenegra”, o zanimljivom prijateljstvu crnogorskog knjaza Nikole I Petrovića i Osman-paše Sarhoša, sa pečato četiri izdavačke kuće: „Obodsko slovo”, „Štampar Makarije”, „Nova knjige” i „Kosmos izdavaštvo”, dostupna je širokoj čitalačkoj publici u Crnoj Gori zahvaljujući plasmanu uz „Dan”. Tako, na svim prodajnim mjestima štampe u čitaoci „Dana” i poklonici lijepe književnosti kupovinom ovog Kaporovog romana mogu obogati kućne biblioteke.
Ovo je istovremeno i priča o prijateljstvu Kapora i Džumhura, koji su 1967. godine napisali i istoimeni filmski scenario o sudbini turskog generala u zarobljeništvu u Crnoj Gori.
Prije svega iz pera Mome Kapora, jednog od najtalentovanijih i najznačajnijih romanopisaca i književnika Jugoslavije izašla je povijest o Zulfikaru Zuki Džumhuru, jednom od najvećih crtača, karikaturista, putopisaca, pripovjedača, nekadašnjoj televizijskoj zvijezdi i umjetniku življenja, koje je iznjedrila Jugoslavija i Bosna i Hercegovina.Svjedočeći uvjek iz vremena, Kapor našem vremenu dodaje njegovu zaboravljenu povezanost koja u formama svakodnevnih gestova, pamćenja i likova oblikuje njegove junake i obilježava njihovu sudbinu.
Momo Kapor je u romanu „Zelena čoja Montenegra” uspio konačno da ostvari nemoguće, odnosno da pronađe okvir u kojem ređa medaljone za koje je on veliki majstor.
Možda će u ovom sklopu s mnoštvom premetanja mnogim čitaocima ostati najupečatljiviji oni dramski djelovi (istorijski) kad se na Cetinju nađe na okupu šareno društvo od Crnogoraca i izrazitih belosvjetskih avanturista skupljenih sa raznih strana. Ta atmosfera, kao da parodira naučnost, biće obogaćena autentičnom potporom, zapisima ljudi od pera koji su se našli svojedobno na Cetinju, citatima iz njihovih dela kao svedočanstvima savremenika.
– A da li su svi oni baš i autentični, – pita se književni kritičar Sava Babić, i konstatuje da se može i posumnjati, ali je tkivo romana umjetnički istinito, a za tim pojedinim zapisima treba da tragaju budući magistranti i neka posvedoče kada stvaralaštvo narasta istorijsku i kulturnu autentičnost.
On podsjeća da su se ne tako davno kritičari vajkali što u romane nije ulazio savremeni život, a da je Kaporov romana toliko savremen da mu se poslednje stranice okončavaju gotovo u trenutku izlaženja.
– Jer obimom neveliki roman obuhvata sobom gotovo dva vijeka i dvije i po civilizacije, oživljava neobične ličnosti i sudbine, 153 sukobljava svjetove i civilizacije, ali zrači velikom ljubavlju, prožet je paradoksalno i sjetom i ironijom.
Ako se Turčin Osman-paša preobrazio u džanabetka Zuku Džumhura Hercegovca, koji žudno i nenasito uživa u životu, i Momo Kapor, njegov zemljak, našao je u njemu ideal koji književno uspostavlja i kojem životno teži: život nije manje tragičan, ni manje kratak, ali je jedini, i ako se istinski i dubinski živi, kraj je i onda istovjetan, ali ostaje duh koji može da dotakne i podstakne druge, da uputi na varljivi smisao. Čitaocima kojima se učini da su brzo stigli do kraja romana treba reći da je djelo naizgled lako, ali da su mu dubine onolike koliko čitalac uspije da otkrije i uzmogne da dosegne – upozorava književni kritičar. Zato je najbolje, smatra Babić, kad se stigne do kraja, nastaviti čitanje opet od početka.
– Jer ovaj se roman doživljava čitalački kao oni stari mafiši, načinjeni od ničega, tope se u ustima kao ništa, a predstavljaju pravo zadovoljstvo; ne ostaje ništa opipljivo, sve je jasno, a ipak obavijeno tajanstvom – zapisao je Sava Babić.
S.Ć.
)){kind=small}
