Kompozitor je spretno aranžirao dionicu gudačkog orkestra, stvarajući fakturni kontrast između punog i donekle tvrdog zvuka klavirskog štima, i probrane gudačke dionice. Klavirskim odsječnim zvukom ritmizovan je i time istaknut poetski tekst koji pjeva solistkinja, dok gudači imaju sasvim drugu ulogu i karakter – oni su simbol širine i snage mora, vremena koje prolazi dok zaljubljena djevojka čeka dragog da doplovi iz daljine. Rasinski je pomenutim muzičkim sredstvima dramatizovao poetski tekst, istakao djevojačka osjećanja ljubavi, čežnje i patnje, predstavivši Kostićevu poetiku u novom – muzičko-dramskom ruhu.

– Kompozitor i nastavnik muzičkog obrazovanja u Osnovnoj školi „Laza Kostić” u Beogradu, Milorad Đurić, komponovao je vokalnu kompoziciju Oda o Šekspiru, koju je namenio za izvođenje horu ili solisti. Iako nije do sada publikovana, ovu kompoziciju izvodili su u različitim prilikama i na svečanostima učenici osnovne škole u kojoj je Đurić radio do penzionisanja, ali i drugi horovi, kao što je na primer, Ad hoc – hor Fondacije Laza Kostić, koji je pod upravom M. Đurića pevao ovu kompoziciju u humanitarnoj akciji posvećenoj Institutu za onkologiju Vojvodine, u Sremskoj Kamenici februara 2017. godine.

Da bi kreirao muzičko ruho na Kostićeve stihove, Đurić je koristio samo djelove iz obimne Kostićeve poeme O Šekspirovoj tristagodišnjici. Originalna pjesma ima šest cjelina sa ukupno 138 stihova. Kompozitor je od toga iskoristio sledeće stihove: stihove broj 1–3 – za uvodno recitovanje, zatim, stihove broj 25–28 – za 1. strofu kompozicije, potom, stihove broj 125–128 – za refren, i stihove broj 33–36 – za 2. strofu kompozicije. Iako je izostavio veći dio Kostićevog originalnog poetskog predloška, Đurić je uspio da zadrži Kostićevu ideju o značaju Šekspirovog opusa, da istakne simbiozu ljepote i mudrosti sadržanih u njegovom cjelokupnom stvaralaštvu, a koje je ostavio zauvijek budućim pokoljenjima.

Kompozitor je zamislio da nad instrumentalnim uvodom od šest taktova recitator izloži stihove: „Veštaka večnog tvorilačka svest/ umarala se mučnih dana šest dok stvori svet...”. Nakon toga, u taktu 4/4, umerenom tempu u a-molu izložena je prva strofa, oblika jedne muzičke rečenice od osam taktova. Refren je takođe oblika rečenice od osam taktova, i pjeva se dva puta, sa različitim tekstom (melodijsko-ritmička variranja su minimalna – samo u kadenci, zbog razlike u poetskom tekstu i njegovom trajanju). Druga strofa je data za polustepen naviše, dakle, modulirano je u b-mol tonalitet, a zatim su strofa i refren izloženi na isti način kao i u slučaju prve strofe. Analizom poetskog i notnog teksta može se zaključiti da je kompozicija Milorada Đurića jako lijepa, himničnog je karaktera i veoma pogodna za izvođenje u različitim svečanostima i jubilejima.

Kostićevo stvaralaštvo obuhvata, između ostalog, dvije drame i dvije komedije, i to su: tragedije Maksim Crnojević (1869) i Pera Segedinac (1881), kao i komedije: Okupacija (1877) i Uskokova ljubav takođe poznata i pod naslovom Gordana (1890).

Dramu Maksim Crnojević je u operu sa naslovom Knez od Zete pretvorio Petar Konjović 1927. godine i izvedena je u Beogradu krajem dvadesetih godina prošlog vijeka. Ova opera u potpunosti koristi tekst Kostićeve drame, s tim da je književni tekst dat u ijekavici, sa mjestimičnim manjim promjenama, uglavnom skraćivanjima, koje su rezultat kompozitorovog usklađivanja poetskog teksta i muzike. Osim toga, u tkivo drame su utkani citati narodnih pjesama, odnosno onih u narodnom duhu. Pomenuli smo ranije da je Aksentije Maksimović, za pozorišno izvođenje drame Maksim Crnojević, komponovao tri komada.

S druge strane, Kostićevi biografski podaci i sačuvani Dnevnik snova inspirisali su dvojicu muzičara da komponuju veće muzičke forme. Kompozitor Miroslav Štatkić je napisao operu Lenka Dunđerska, po naslovnom liku opere – Lenki Dunđerskoj, najvećoj Kostićevoj ljubavi i inspiraciji, dok je Milutin Popović Zahar komponovao mjuzikl Dnevnik snova, prema sačuvanim piščevim zapisima. U ovim ostvarenjima većina pjevanog dramskog teksta je originalna, dok je manji broj Kostićevih pjesama muzički obrađen i utkan u tkivo opera, odnosno mjuzikla.

Piše:

DR ANA M. ZEČEVIĆ

(Nastaviće se)

---