-PRIREDIO:

MILADIN VELjKOVIĆ


U junu 1969. godine specijalni dopisnik „Borbe“ iz Beča Dragoslav Rančić posvetio je jedan od svojih izvještaja iz Austrije upravo pitanju visine zarada Jugoslovena u Austriji, njihovog životnog standarda i mogućnostima uštede zarađenog novca. S obzirom da su jugoslovenski ekonomski emigranti u Austriji najčešće bili nekvalifikovani, njihove zarade, ističe se u tekstu, nijesu bile velike. Njihova prosječna mjesečna neto zarada kretala se, stoji dalje u tekstu, između dvije i dvije i po hiljade šilinga, što je preračunato u jugoslovensku valutu iznosilo 100 do 125 hiljada starih dinara. Zarade žena, posebno onih zaposlenih u tekstilnoj industriji, bile su znatno manje od ovog prosjeka i iznosile su između 1.200 i 1.500 šilinga. To su, zaključuje Rančić, najniže nadnice u Austriji uopšte.

Iz Rančićevog teksta zaključujemo da se sa tim zaradama teško štedio novac. Austrija je skupa zemlja, konstatuje dopisnik „Borbe“ i kao primjer navodi da je u vrijeme turističke sezone Beč bio dvadeset posto skuplji od Frankfurta. Problem niskih zarada dodatno je bio uvećan inflacijom. U tekstu „Borbe“ nailazimo, naime, na podatak da su u poslednje dvije godine troškovi života u Austriji bili uvećani za 10 procenata, dok su se nadnice u znatno manjem procentu uvećale. Pa kako onda Jugosloveni u Austriji mogu da uštede, pitao se dopisnik organa SSRN-a i dodaje: „Ako bi se živjelo normalno, vrlo malo“.

U narednim rečenicama Rančić opisuje težak život ekonomskih emigranata iz Jugoslavije u Austriji krajem šezdesetih godina, kakvim su bili prinuđeni da žive ne bi li ostvarili kakvu-takvu uštedu i time realizovali ambicije zbog kojih su ušli u gastarbajtersku avanturu. Preduslov za uštedu je bio život u krajnjoj oskudici: „Za većinu ovdašnjih Jugoslovena teško da bi se moglo reći da žive u normalnim uslovima. Kirije su visoke, pa po trojica-četvorica žive u jednoj sobici, najčešće u stanovima poslednje kategorije. Linc je izuzetak. Čeličana Fest, u kojoj radi 450 Jugoslovena, izgradila je vrlo lijepe stanove za strane radnike. Po dvojica stanuju u jednoj sobi i imaju najnužniji komfor. Istu orijentaciju ima i azotara Štikštof verke. Hrana se ovdje, inače, ne bira i novac ne troši na izlaske. Ovamo se dolazi da bi se uštedjelo.“

Samo oni znaju kako uspijevaju da uštede, zaključuje svoj tekst Dragoslav Rančić i primjećuje da je to bio možda razlog zbog kojeg su se tada jugoslovenski radnici kraće zadržavali u Austriji – godinu i po dana u prosjeku. Odatle se ili vraćalo kući ili odlazilo dalje – prije svega u Saveznu Republiku Njemačku. Nepunu godinu kasnije, isti fenomen je primijetio i specijalni izvještač „Politike“ iz Austrije Dušan Pešić. U tekstu pod naslovom „Priča sa južne stanice“, novinar beogradskog dnevnika zaključuje da zarade Jugoslovena u Austriji nijesu visoke, oko 2.500 šilinga. Zbog toga se radnici u ovoj zemlji ne zadržavaju dugo. Odlaze najčešće u Saveznu Republiku Njemačku.

Već u narednom tekstu (takođe iz marta 1970. godine) Dušan Pešić se detaljnije pozabavio životnim standardom Austrijanaca, posebno Bečlija. Iz ovog teksta vidimo da u Austriji nijesu bile niske samo zarade tamošnjih jugoslovenskih gastarbajtera, već da je generalno po visini plata Austrija na početku sedamdesetih godina primjetno zaostajala za najjačim ekonomijama Zapadne Evrope. U tekstu se navodi da Austrijanac u prosjeku godišnje zaradi 35 hiljada šilinga (nije precizirano da li neto ili bruto), te da je ta suma skoro dvostruko manja od zarada u Švedskoj i Švajcarskoj. U SR Njemačkoj i Francuskoj zarade su bile 50 procenta više. Osim toga, i Italija je po platama „stizala svog susjeda“. Zaključićemo, dakle, da Austrija ni domaćim radnicima nije mogla da ponudi naročito visoka primanja.

U istom Pešićevom članku notiraćemo još jednu bitnu informaciju. U tekstu Dragoslava Rančića u „Borbi“ („Koliko se uštedi od 2000 šilinga“), govorilo se, pored ostalog, i o lošim uslovima stanovanja jugoslovenskih ekonomskih emigranata u Austriji. Dušan Pešić proširuje ovu temu, opisujući generalno nizak nivo stanovanja u Austriji. U njegovom konciznom prikazu ove problematike pronalazimo podatke o prilično bijednim uslovima u kojima su živjeli mnogi Austrijanci.


(NASTAVIĆE SE)

---