-PIŠE:

DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ


„Long hu feng yun” poslužio je Tarantinu kao model za „Ulične pse” iliti „Pse rezrvoara” (Reservoir Dogs, 1992) i postao paradigma za realističan hongkonški film o gangsterima uopšte. Lam je koristio isti zaplet u filmovima sa sličnim nazivima „Gaam yuk fung wan” (1987) i „Xue xiao feng yun” (1988), da bi na kraju snimio brutalan i eksplicitno nasilan „Xia dao Gao Fei” (1992), triler o osveti u kojem glavnu ulogu ponovo tumači Čou Jun-fat. Poput Vua, i Lam je otišao u Holivud da bi režirao akcioni triler s borilačkim vještinama sa Žanom Klodom van Damom u glavnoj ulozi, ali je ishod – „Maksimalni rizik” (Maximum Risk, 1996) u koprodukciji kuća Columbia i Sony – bio znatno manje uspješan, te se Lam 1997. vratio u Hongkong. Tamo je zatim snimio niz uzbudljivih trilera kojima se potvrdio kao jedan od najvećih akcionih reditelja u Hongkongu.

Samo Hueng (rođen kao Samo Hueng Kam-bo) u početku je sa Džekijem Čenom i Juenom Bijaom snimao popularne komedije. Njih trojica su se družili od djetinjstva i zajedno učili akrobatiku u čuvenoj Pekinškoj školi opere Sifua Jua Đima Juena u Hongkongu. Bili su članovi poznate školske grupe djece-zabavljača pod nazivom „Sedam malih blaga”, a o vremenu koje su proveli tamo govori hongkonški film „Qi xiao fu” iz 1988, u režiji Aleksa Loa, u kojem Samo igra majstora Jua. Dok nije počeo da režira uspješne akcione filmove od realističnih borbenih, preko slepstik kung-fua do filmova perioda o mačevanju, Samo Hueng je uglavnom radio kao glumac, a povremeno i producent (na primjer, „Geung sisin sang”, 1986, Riki Lau). Često glumi u svojim filmovima i sam smišlja dosledno maštovitu koreografiju borbi.

Mada zapadna publika poznaje Džekija Čena (rođen kao Čen Kong Sang 1954. godine) uglavnom kao nevjerovatno inventivnog autora borilačkih komedija, on je takođe vrstan scenarista, producent i reditelj. Poslije napornog vježbanja borilačkih vještina i akrobatike u Pekinškoj školi opere majstora Jua, kao adolescent je počeo da radi na filmu, a njegov zaštitni lik u početku je bio zasnovan na Brusu Liju, što danas djeluje čudno. Ipak, publika je prepoznala njegov talenat za borilačke vještine u komičnom kontekstu u ranim filmovima u produkciji Golden Harvesta, kao što je „Long xiao ye” (Džeki Čen, 1982), a zahvaljujući radu na komedijama s neprekidnom akcijom poput „Urnebesa na točkovima” (1984, Samo Hueng), Čen je postao panazijska superzvijezda. U tim filmovima posebno su upadljive njegove kitonovske kaskaderske tačke, tokom čijeg je snimanja bio u opasnosti i nekoliko puta zadobio zamalo fatalne povrede. Čen nije bio naročito poznat u Americi sve dok se tamo nije pojavila „Gužva u Bronksu” (Rumble in the Bronx, 1995), u kojoj igra policajca iz Hongkonga u sukobu s jednom njujorškom uličnom bandom. Taj film, kao i izvrsni nastavak „Policijske priče 3: Superpolicajac” (1992) u režiji Stenlija Tonga (r. 1960), jednog od autora koji su se odselili u Holivud prije nego što je Hongkong prešao pod upravu Kine, postigao je nevjerovatan uspjeh i ostvario zaradu od 32 miliona dolara na skromni ulog od sedam i po miliona dolara. Poslije toga, svi Čenovi filmovi u SAD bili su profitabilni, a „Gas do daske” (Rush Hour, 1998) u produkciji New Line Cinema i u režiji Breta Ratnera postao je pravi bioskopski hit, sa zaradom od 141 milion dolara na uloženih 35 miliona. Čen je napokon i u Americi stekao slavu koju je decenijama uživao u svijetu i međunarodni ugled kakav je rijetko koji komičar imao još od Čaplina, Kitona i Lojda.

Stenli Kvan (r. 1957) jedan je od reditelja koji bježe od komercijalnosti. Početkom osamdesetih pekao je zanat na televiziji i filmu kao asistent En Huej. Slično njoj, u svojim filmovima često se bavio položajem žena u savremenoj Kini. Primjer za to je „Ruan Ling-yu” (1992), biografski film o Žuen Ling-ju, veoma popularnoj zvijezdi nijemog filma koja se 1935. ubila u dvadeset petoj godini zbog skandala. Kvanov najčuveniji film novog talasa, koji je postao paradigma estetskih težnji pokreta u cjelini, bio je „Yin ji kau” (1987), natprirodna melodrama neobične atmosfere o duhu skupe prostitutke koja se, izvršivši samoubistvo tokom tridesetih, 1987. obrela u Hongkongu opsjednutim svojom prošlošću, zbog najavljenog ustupanja Kini, koje je trebalo da se dogodi deset godina kasnije.


(NASTAVIĆE SE)

---