-PIŠE:

DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ


Proizvodnja igranih filmova je između 1967. i 1969. potpuno zamrla, da bi bila nastavljena tek 1970. godine. Kinematografijom su se bavili uglavnom amateri, njegujući isključivo novostvoreni žanr „geming jangbansi”, ili „opere po revolucionarnom modelu”. Tu formu, čiji su najbolji primjeri „Zhi qu wei hu shan” (1970) Sjea Tielija, „Hong deng ji” (1970) Čenga Jina i „Crveni ženski odred” (1971, rimejk narativnog igranog filma Sjea Đina iz 1961), odlikuju melodramski zapleti, stilizovan ples, akrobatika i grandiozno orkestarsko finale, što je, sve zajedno, revoluciju trebalo da predstavi kao neku vrstu circus maximusa. Zbog takvih ostvarenja, kineski filmovi neopravdano su važili za previše pompezne, a takav glas pratio ih je sve donedavno. U periodu između 1973. i 1976, profesionalni filmski radnici postepeno su se vraćali iz kampova za prevaspitavanje, ali su politički uslovi i dalje bili takvi da se vrlo malo kvalitetnih filmova moglo snimiti. Godine 1976. preminuli su i predsjednik Partije Mao Cedung i premijer Džou Enlaj, a uslijedila je borba za vlast između grupe umjerenjaka na čelu s Huom Guofengom i Maove udovice Đeng Čing. Hua je izašao kao pobjednik i nakratko naslijedio Maoa i Džoua, a Đeng Čing i njeno troje sljedbenika (prozvani „Četvoročlana banda”) - za koje se ispostavilo da su bili istinski motor Kulturne revolucije – zbog izdaje su se našli prvo na sudu, a zatim i u zatvoru. Hua je na položaju zamijenio Deng Sjaoping 1978. godine, koji je donio period umjerenjaštva i relativne liberalizacije u kopnenom dijelu Kine. Ipak, on je naglo prekinut pokoljem na Trgu Tjenanmen 4. juna 1989, nakon čega je uslijedio period strahovlade.

Politička situacija nedavno se smirila zahvaljujući ekonomskom pritisku međunarodne zajednice, ali režim ostarjelog Denga i dalje je bio represivan.

Nakon Maove smrti, državni distributer China Film Corporation ukinuo je puno finansiranje produkcije i zatražio od dvadeset dva velika kineska studija da sami prave finansijske planove. Danas se, međutim, za kinematografiju izdvaja malo sredstava, a svaki film snimljen u Kini mora da prođe predcenzuru Biroa za film, kontrolnog odjeljenja Ministarstva za elektronske medije. Pojavio se i pokret „eksplorativnog” filma - eksperimentalan po formi i ideološki nesvrstan. U Kini se obično nazivao novim talasom ili filmom „umjetničkog talasa” jer se služio tehnikama modernističkih filmskih pokreta poput francuskog novog talasa i saobražavao ih slikama klasičnog kineskog pejzaža. Tijesno je povezan s grupom sineasta poznatom kao „peta generacija”, kako bi se potvrdilo njihovo mjesto u istoriji kineske kinematografije.

Kineski reditelji dijele se na generacije. Prvu čine pioniri, drugu oni koji su tridesetih i četrdesetih razvijali socijalistički realizam, treću oni koji zbog rata i okupacije nisu bili u mogućnosti da steknu formalno kinematografsko obrazovanje a u filmsku industriju su ušli nedugo po oslobođenju, i četvrtu oni koji su o filmu učili prije Kulturne revolucije, ali su pristup industriji dobili tek po njenom završetku. Državna Pekinška akademija za film zatvorena je 1966. za vrijeme Kulturne revolucije, da bi ponovo bila otvorena 1978. Na Akademiji je na grupama za glumu, režiju, kameru, zvuk i grafičke umjetnosti 1981. diplomiralo dvije hiljade sto filmskih stvaralaca četvrte generacije. U petu generaciju spadaju filmski stvaraoci koji su diplomirali između 1982. i 1989. i šesta generacija koju čine diplomci nakon dešavanja na Tjenanmenu. Sve veći broj diplomaca nakon šeste generacije pravilo je filmove sa izuzetno malim budžetom koristeći digitalni video. Njih nazivaju d-generacijom („d” za digitalno). Četvrta i peta generacija se zbog obrazovanja ponekad zajedno svrstavaju u „akademsku školu”. Peta generacija filmskih radnika Kine stopila se s novim kontekstom produkcije. Nova produkcija je bio više orijentisan na tržište, i stvarala novu vrstu filma u kopnenom dijelu zemlje koji se, makar na početku, uglavnom bavio traumama koje su pojedinci, bez obzira na društvenu klasu, doživjeli za vrijeme Kulturne revolucije.


NASTAVIĆE SE

---