-Priredio:MILADIN VELjKOVIĆ

Zbog političkih previranja koja su uslijedila i koja su Jevrema Obrenovića, sa cijelom porodicom, 1842. godine načinila prognanikom, za počasnog člana Društva srbske slovesnosti proglašen je tek 1853. godine – tačno dvadeset godina otkako je u njegovoj kući pokrenuta prva ideja o osnivanju najviše i najznačajnije nacionalne institucije za nauku i umjetnost.

Starijim kćerima, bliznakinjama Jelki i Simki, objema isprošenim u oktobru 1833. godine, zakazana je svadba za 2. mart 1834. godine. Jelka je polazila za zemunskog pivara Konstantina Kostu Hadiju (1809–1888) a Simka za Jovana Germana (1803–1866), trgovca iz poznate beogradske kuće koja je vodila trgovinu pod imenom „Braća Germani”. Knez Miloš je još 15. oktobra iz Požarevca poručio u Carigrad Avramu Petronijeviću, koji se tamo nalazio zbog izrade Trećeg hatišerifa, da mu u tadašnjim dućanima nabavi darove za sinovice. Poslao mu je i mustre od „fistanluka” (suknji), od kojih je trebalo da kupi za svaku „po četiri topa, ali da budu stvarno ravni mustri i u boji i u cvjetovima i u čibucima”, a može i još poneka mustra ako mu se učini da je lijepa. Petronijević je morao da kupuje naveliko: najmanje šest „lahor” šalova („koji bi u sredini bili jednobojni a po krajevima velike cvjetove imali, no i to da bude ili bijela, ili crna, ili aleva crvena, karmazin osnova, jer u Cesariji ne pasiraju šareni i čibukasti šalovi”), šest lavora, šest žutih ibrika iz Odese itd. Pošto se Jelka udavala van zemlje, za podanika druge države, otac joj je morao izdati pismenu izjavu, da pristaje, odnosno, da joj odobrava udaju, a stric joj je, kao poglavar zemlje, dao 8. decembra pismeno „izjasnenije” da je razrješava srpskog podanstva. Vjenčanje je obavljeno zakazanog dana („kao što su se zajedno i rodile”) u beogradskoj crkvi. Umjesto kneza, na svadbu je iz Kragujevca stigao prestolonaslednik Milan, kome je Jevrem izašao u susretanje 1. marta u Mokrom Lugu, kod Pašine česme. Veselje je trajalo do kasno u noć. Sjutradan su, uz svirku Šlezingerovih bandista, zemunski svatovi ispraćeni do savske obale. Muzički orkestar se zajedno s njima prevezao na drugu obalu, gdje se nadmetao sa mladoženjinom muzikom. „Zemunici su se mnogi čudili, dokle je naša banda uspjela u svom hudožedstvu; sve sami mladići do po dvadeset godina, izveštili su se za tri godine dana pod kapel-majstorom Josifom Šlezingerom tako lepo u sviranju, da su pohvalu Zemunaca zaslužili, kako to da tako reći deca neznavši ni čitati ni pisati, toliko uspeše, te muzikalne note ovako brzo i čudesno svikoše”, pisale su sjutradan „Novine Srbske”. Mladencima je čestitao i vojni komandant Zemuna feldmaršal-lajtnant Fojt, odajući priznanje „sosednome prijateljstvu”. Sjutradan je u Jevremovu kuću, s čestitkama za svadbu i izrazima poštovanja, došao na ručak beogradski vezir Vedži-paša, zajedno sa kadijom i Alat begom („Alaj-begom”). Na ručak je stigao i novopostavljeni direktor zemunskog kontumaca doktor Minas sa „c.k. prevodčikom Hindogledom” i čestitali su domaćinu zbog „dvogubog veselja” koje je u svom domu imao.

U aprilu je Jevrem opet obolio, pa je doktor Stejić, naročito zbog njega, morao prelaziti iz Zemuna u Beograd. Na primjedbu činovnika Cvetka Rajovića da je i knez Miloš bolestan, Stejić je posalo samo pismena uputstva kako da se s njim postupa. Pošto mu se pojačavala kostobolja, Jevrem je, po Stejićevoj preporuci, u julu opet otputovao u Mehadiju, odakle se vratio krajem ljeta (1834).

Odmah po povratku iz Mehadije, krajem ljeta 1834. godine, zajedno sa Stojanom Simićem i Joksom Milosavljevićem, pratio je kneginju Ljubicu i „bega” Mihaila u Vidin, u posjetu vidinskom (bivšem beogradskom) veziru Husein-paši Gavanaz-ogluu. Dok je kneginja provodila dane gošćenja sa pašinom baš hanumom (suprugom), Jevrem je vodio političke razgovore sa Husein-pašom. Jedne večeri za goste iz Srbije priređen je pravi vatromet, a kneginja Ljubica je pisala knezu o „limunaciji”, „raketlama” i „kojekakvim vatrenim figurama”, zbog koji se, pored ostalog, nije mogla „sa dočekom nafaliti”.

Godinu dana kasnije (1835) Jevrem je sklopio ugovor o prodaji kuće u Beogradu sa bogatim beogradskim trgovcem Mišom Anastasijevićem, a sam je, od dobijenog novca, odmah započeo gradnju nove kuće iza Terazija, blizu Batal-džamije.


(Nastaviće se)

---