-Priredio: MILADIN VELjKOVIĆ

U pitagorejskom savezu je postojao veoma precizno sastavljen i razađen spisak pravila praktičnog života i ponašanja. U tim pravilima se jasno odražavalo Pitagrino religiozno-etičko shvatanje, ali i opredjeljenje da se vaspitavanje mladih generacija na moralnom polju mora odvijati od prvog dana stupanja u njegovu školu pa do kraja školovanja. Pravila i vaspitni uzori naučeni i prihvaćeni u školi bili su osnova i za kasniji život, kada su učenici nastavili da djeluju van samog saveza.

Uzdržani, smireni i umjereni oblikovani način života, sa jasno utvrđenim pravilima ishrane i svakodnevnog ponašanja predstavljali su, naravno, odraz i samog Pitagorinog ideala djelovanja u zajednici. U takvom poimanju života, kao i u realizaciji njegovih osnovnih načela, najpotpunije i najneposrednije se osjećao uticaj ne samo egipatske i istočnjačke religije, već i mističkih učenja, posebno orfičkog. Međutim, treba posebno naglasiti da Pitagora nije izdvojio i uzvisio Dionisa kao osnovno božanstvo i kult, što je bitno za orfizam, nego je bio poklonik boga svjetlosti Apolona. Iako je bio direktno uveden (posvećen) u orfičke misterije, prednost je, ipak, davao Apolonu, što se može zaključiti iz čitavog Pitagorinog rada.

Posebnu pažnju Pitagora je posvećivao ishrani, pri čemu je izbjegavao upotrebu mesa, što je odražavalo njegovo duboko uvjerenje o neprestanom seljenju duša. U tom smislu se ovaj mislilac može smatrati jednim od najdoslednijih antičkih vegetarijanaca. Bilo je, naravno, i situacija kada je taj mislilac koristio meso u ishrani, a sličnu ishranu je dozvoljavao i svojim učenicima, ali su to bile posebne okolnosti povezane sa obredima prinošenja žrtava pojedinim božanstvima. U tim situacijama, kada bi se prinosile žrtve, bila je dopuštena upotreba životinjskog mesa kao uobičajeni, sastavni dio ishrane.

Međutim, u principu, Pitagora je uvijek prednost davao žitaricama kao zavjetnim darovima. Smatrajući da i životinje imaju dušu, da se čak u njih ona useljava iz ljudi poslije njihove fizičke smrti, to je za njega značilo da između svih živih bića postoji duboka i neraskidiva veza. Pored životinjskog, Pitagora je izbjegavao da upotrebljava i jela koja su sadržala riblje meso. U antici se smatralo da on ni bob nije jeo, jer je on podsticao nadimanje stomaka i izazivao puštanje neprijatnih gasova prilikom probave. Najčešće je uzimao jela začinjena povrćem i hljeb namazan medom. Nikada nije preko dana pio vino. Iako je vino bilo uobičajeno svakodnevno piće, posvećeno bogu Dionisu (Grci su uvijek vino pili razblaženo vodom), Pitagora se, čak, i od toga uzdržavao. Bio je veoma suzdržan u jelu i piću, pa je sličan način života sprovodio u svojoj zajednici, a zatim preporučivao i svojim učenicima da tako rade i nakon završetka školovanja.

Kao što smo već naveli, prvi put u staroj grčkoj civilizaciji i žene su dobile ravnopravnost sa muškarcima upravo u pitagorejskoj školi. Mnoge pripadnice tog saveza su ravnopravno učestvovale u radu škole sa svojim muškim drugovima. Istina, nije bilo mnogo žena koje su predstavljale dio pitagorejskog saveza, s obzirom na tadašnji opšti položaj žena u društvenom i javnom životu. U savezu se uglavnom radilo o ženama koje su bile u rođačkim ili bračnim vezama sa istaknutim članovima pitagorejskog saveza, a to su pretežno bile sestre, kćerke ili, pak, supruge pojedinih uglednih pitagorejaca. Pored zajedničkih svakodnevnih aktivnosti, bilo je i određenih djelatnosti rezervisanih samo za žene, jer su one ustaljeno održavale i njegovale svoje posebne religiozne obrede u kojima muškarci nisu učestvovali.

Još u staroj antici bile su na glasu nekoliko najistaknutijih članica pitagorejskog saveza, od kojih se posebno izdvajaju Pitagorina supruga Teana i njegove dvije kćerke, Dama i Mija. Starija njegova kćerka je bila supruga slavnog krotonskog atletičara, višestrukog olimpijskog pobjednika Milona, a mlađa – žena uglednog krotonskog građanina Meana. Obije su, zajedno sa njihovom majkom Teanom, imale glavnu ulogu u organizovanju pojedinih religioznih ceremonija i manifestacija. One su predvodile duge povorke i litije u kojima su učestvovale njihove mnogobrojne sugrađanke.


(Nastaviće se)

---