-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

Nekadašnji profesor gimnazije i tehničke škole na Cetinju, naš poznati publicista i popularizator nauke Vojislav Budo Gledić do sada je objavio preko šezdeset samostalnih naslova, u kojima je opisao život i stvaralaštvo najvećih domaćih i stranih naučnih umova. Ugledne izdavačke kuće „Štampar Makarije” iz Beograda i podgorički „Oktoih”, u ediciji „Velikani srpske nauke”, izdale su mu, ne tako davno, osam knjiga, a prošle godine beogradska „Dereta”, u luksuznoj opremi, objavila mu je knjigu „Leonadro da Vinči”.

Na objavljivanje čeka i nekoliko njegovih novih, opširnih i dopunjenih rukopisa, a među koricama knjige uskoro treba da se nađe upravo jedan takav Gledićev rad – o Isaku Njutnu, znamenitom engleskom matematičaru, fizičaru, alhemičaru, astronomu i filozofu. Njega se Gledić dotakao ranije, na ovom istom mjestu, u sklopu feljtona „Osnivači moderne nauke”, dok se u navedenom, za štampanje pripremljenom tekstu, ovim velikanom bavi na iscrpan način. Upravo iz tog rukopisa, uz Gledićevo odobrenje, u narednih nekoliko brojeva prenijećemo najzanimljivije detalje, od koji neki, možda, nijesu bili poznati javnosti, ili ne u dovoljnoj mjeri.

Isak Njutn je najveći matematičar, fizičar i astronom 17. vijeka i jedan od najznačajnijih istraživača prirode u istoriji. Dao je ogroman doprinos razvoju egzaktnih nauka, posebno matematici, mehanici, optici i astronomiji. Stekao je besmrtnu slavu svojim radom na otkrivanju osnovnih zakona prirode, zbog čega se smatra utemeljivačem klasične fizike. Ovaj znameniti Englez se, u svom naučnom radu, nadovezao na proučavanja svojih prethodnika Kopernika, Keplera, Dekarta, Hajgensa i Galileja. Osim toga, u njegovom djelu je došla do punog izražaja primjena eksperimentalnog rada i korišćenje empirijskog iskustva, kao i njegova adekvatna matematička obrada i interpretacija. Njutnov novi pogled na svijet je izuzetno mnogo uticao na mnoge kasnije generacije naučnika i filozofa i bitno opredijelio razvoj naučne misli sve do sredine 19. stoljeća. Tek je, naime, moderna naučna teorija, nastala u drugoj polovini 19. vijeka (elektromagnetika) i na početku 20. stoljeća (atomska fizika, kvantna teorija, teorija relativnosti), počela da izgrađuje nove naučne oblasti koje su znatno proširile okvire klasične fizike.

Njutn je rođen prije vremena (bio je nedonošče) 4. januara 1642, iste godine kada je umro slavni italijanski naučnik Galileo Galilej (1564–1642). Došao na svijet tri mjeseca poslije smrti svoga oca, lokalnog farmera koji je imao posjed u Vulstorpu, okrug Linkolnšir, u Engleskoj. Kasnije se njegova majka preudala za jednog pastora u susjednom selu, a svoga sina jedinca je ostavila na čuvanje Njutnovoj baki, koja je imala veliki uticaj na budućeg znamenitog i svestranog naučnika. Mali Isak je školu pohađao najprije u susjednom selu, a potom i u najbližem gradu Grantamu, iz kojeg se vratio u rodno selo kako bi se bavio poljoprivrednim poslom. Međutim, samo je dvije godine proveo na svom imanju baveći se poljoprivredom, da bi kao devetnaestogodišnjak otišao na studije u Triniti koledž na Kembridžu (1661). Na tom starom i poznatom univerzitetu Njutn je proveo punih 35 godina, prešavši uobičajeni put akademske nastavničke karijere. Bio je izuzetno bistar i marljiv student, sa dugačkom i razbarušenom kosom i nemaran u odijevanju, ishrani i upražnjavanju uobičajenih studentskih mladićkih zabava.
Kao student, Njutn se isključivo bavio izučavanjem matematike i tadašnjih prirodnih nauka, dok prema lijepoj književnosti (posebno poeziji) nije pokazivao neko veće interesovanje. Na Njutna je veliki uticaj izvršio njegov profesor, imenjak Isak Barou (1630–1677) koji mu je predavao matematiku i optiku. Njutn je svoja vrhunska, najznačajnija otkrića na polju nauke ostvario za vrijeme epidemije kuge koja se desila kada je bio student u Kembridžu.


Nastaviće se

---