U predgovoru svoje knjige „Šta smo znali o Italiji – pogledi iz Beograda na Italiju 1955–1978”, njen autor, dr Petar Dragišić, kazao je da mu je namjera bila da posmatranjem „spolja”, iz jugoslovenske perspektive, osvijetli „ključna mjesta italijanske savremene istorije”. U ta „ključna mjesta”, svakako, spadaju i tadašnji odnosi Jugoslavije i Italije, njihovi sukobi i kasnija saradnja. To je najvećim dijelom i sadržaj ovog feljtona, priređenog po navednoj knjizi, koju je 2019. godine izdao Institut za noviju istoriju Srbije iz Beograda.

Dr Dragišić je zaposlen kao viši naučni saradnik u pomenutom Institutu i spada u red vodeći srpskih istoričara srednje generacije. Pored ove objavio je i monografije: „Jugoslovensko-bugarski odnosi 1944–1949” (2007), „Zidari tuđe sreće – beogradska štampa o ekonomskom emigriranju iz Jugoslavije u Zapadnu Evropu krajem šezdesetih i početkom sedamdesetih godina” (2019), „Jugoslavija i Bugarska 1944–1980 – hronika neuspješnog prijateljstva” (2019) i „Ko je pucao u Jugoslaviju? – jugoslovenska politička emigracija na Zapadu 1968–1980” (2019).

Teško je jednim predznakom ocijeniti istoriju Italije u periodu od kraja Drugog svjetskog rata do dramatičnih promjena u Evropi krajem osamdesetih godina i kraja epohe Hladnog rata. Riječ je o vremenu velike dinamike, ekstremnih amplituda, uspjeha i neuspjeha. Prosječan čitalac istorijske literature bilo koju sintezu italijanske istorije tog doba može da doživi kao uzbudljiv triler, sa nevjerovatnim raspletima i nepredvidivim epilogom. Zaista, ne možemo se oteti utisku da se radi o epohi koju su odlikovale pozitivne i negativne priče, remek-djela i skandali, čuda i nesreće, veliki uspjesi i tragični padovi.

To je vrijeme u kojem jedan na kraju rata izgladnjeli narod, sa kakvim se susrećemo u Malaparteovoj „Koži”, velikom brzinom popravlja životni standard i dostiže narode najrazvijenih zemalja zapadne Evrope. Italijansko privredno čudo pedesetih i šezdesetih godina prošlog vijeka predstavljalo je i u svjetskim okvirima upečatljiv istorijski fenomen. Ova, na kraju rata ekonomski devastirana zemlja, u decenijama koje su uslijedile ostvarila je radikalan napredak u čitavom nizu privrednih sektora, poput energetike (ENI), hemijske industrije (Montedison), automobilske industrije (FIAT, Pirelli), elektroindustrije (Olivetti Candi, Zanussi), te prehrambene i modne industrije. Made in italy je postao simbol robe visokog kvaliteta širom svijeta. Italija postaje i snažna turistička sila, što je pozitivno uticalo na italijanski platni bilans, ali i na poboljšanje percepcija ove države u svijetu.

U periodu Hladnog rata Italija je i zemlja koja je zahvaljujući globalnom političkom kontekstu i dobrom prilagođavanju istom došla do značajnog međunarodnog statusa. Od zemlje koja je u Drugi svjetski rat ušla na gubitničkoj strani, Italija je nestvarnom brzinom uznapredovala do snažne međunarodne pozicije u svijetu koji su kreirale sile pobjednice. Ona je od pionirskih etapa zapadnoevropskih integracija njihov nezaobilazni dio i pokrovitelj. Od osnivanja je član Zajednice za ugalj i čelik, odnosno, kasnije Evropske ekonomske zajednice. Italija je, takođe u periodu Hladnog rata (kao i kasnije) igrala vanredno važnu ulogu na južnom krilu Sjevernoatlantskog pakta, čiji je član od osnivanja ovog vojnog saveza (1949. godine). Ona kasnije postaje i članica najekskluzivnijeg političko-privrednog kluba zapadnog svijeta – G7. U ovom periodu je energično tražila i nalazila svoje „mjesto pod suncem”, tamo gdje joj je to iz političkih i privrednih razloga bilo najvažnije – na Mediteranu i na Bliskom istoku. Istovremeno, italijanske diplomate, njeni privrednici i magnati, vješto su koristili međunarodnu, hladnoratovsku dinamiku, šireći svoj uticaj i iza Gvozdene zavjese, na prostoru sovjetske interesne sfere.

PRIREDIO:

MILADIN VELjKOVIĆ

Nastaviće se

---