Radovan Popović, poznati srpski pisac i novinar, posebno prepoznatljiv kao autor preko dvadeset biografskih knjiga o znamenitim srpskim piscima, uvodeći čitaoce u svoju knjigu „Krleža i Srbi”, zapisao je: „Nijedan pisac izvan srpske književnosti i umjetnosti, pa i kulture uopšte, nije se toliko bavio Beogradom, Srbima i Srbijom, koliko je to činio Miroslav Krleža. A opet, nijednoj ličnosti izvan srpske književnosti i kulture nije u nas poklonjena tolika pažnja – kao Miroslavu Krleži. Bio je hvaljen i veličan, ali i osporovan, kuđen i sumnjičen, kako rijetko koji intelektualac. Miroslav Kleža je, sviđalo se to nekome ili ne – i dio srpskog kulturnog nasleđa. Kakvog i kolikog – o tome će suditi vrijeme”.

Pomenutu Popovićevu knjigu izdao je „Službeni glasnik” iz Beograda, 2012. godine, a uz njegovo odobrenje i saglasnost izdavača, iz nje ćemo, u narednih nekoliko brojeva, prenijeti najinteresantnije detalje.

Radovan Popović je rođen 1938. godine u selu Dub, kod Bajine Bašte. Gimnaziju je završio u Užicu, a književnost je studirao u Beogradu. Bio je dugogodišnji urednik kulturnog dodatka „Politike”. Za knjigu „Život Meše Selimovića”, nagrađen je 1988. godine Oktobarskom nagradom grada Beograda za književnost, a dobitnik je još mnogih značajnih nagrada i priznanja. Član je srpskog PEN kluba i upravnih odbora Zadužbine „Ivo Andrić”, Zadužbine „Desanka Maksimović” i uprave Fondacije „Vasko Popa”.

Krleža prvi put dolazi u Beograd 1912. godine. Imao je nepunih dvadeset godina, a u zapisu „Izlet u Mađarsku 1947” ovako je opisan taj dolazak u srpsku prestonicu: „Otputovao sam bio prvi put u Beograd te godine polovinom maja, u predvečerje kumanovske bitke, kada se vlada Milovana Milovanovića trzala u agoniji jedne teške političke krize, pred samu smrt slavnog srbijanskog premijera. Omladina je smatrala Milovana Milovanovića austrijskim agentom, a on je, upravo u tome trenutku, potpisivao balkanski savez malih balkanskih zemalja i tako likvidirao poslednji saldo-konto najtežeg, turskog, srednjovjekovnog perioda naše historije”.

Želio je, kako je utvrdio njegov najpouzdaniji biograf prof. dr Stanko Lasić „da se javi u srpsku vojsku koja se priprema za obračun s Turskom”. Lasić kaže da je Krleža u Beogradu ostao vrlo kratko, nekoliko dana, da je varoš bila prepuna oficira, da se sreo sa Milanom Pribićevićem (1877–1937), političarom, sekretarom Narodne odbrane, jednim od tvoraca plana za rušenje Austro-Ugarske, 1907, a bio je i u Ministarstvu vojnom – želio je da uzme srpsko državljanstvo... Nije naišao na dobar prijem i morao je da se vrati tamo odakle je i došao u Srbiju – u Ludoviceum (Mađarska), u vojnu akademiju, čiji je pitomac i bio.

Iz Beograda je otišao oduševljen poezijom Vojislava Ilića. Mnogo godina potom (1947) ovako će opisati taj „susret”: „U jednom antikvarijatu u Knez-Mihailovoj otkrio sam Vojislava. U prvom susretu (maja 1912) ponio me kao orahovu ljusku. Bio je to doživljaj vrijedan da se doživi: silinom Vardara, pod surim vječitim stijenjem što se gordo u nebo diže, ponijela me bujica riječi, a na toj sam poplavi doživio i svoj prvi, kako da kažem, književnokomparativni šok: ta mi je stihija ponijela mog velikog, jedinstvenog, genijalnog Silvija Strahimira... Kroz Ilićevo pjesničko uho čitave je noći šumio motiv Dunava u raznim varijacijama... Njegovo poetsko djelo postalo je bitnim, dubokim, krvavim sastavnim dijelom moje vlastite svijesti, bez čega ne bih bio ono što jesam i što će se ugasiti tek kad se bude spustila nad moje oči siva kokošja mrena glupe i neminovne smrti”.

U proljeće 1913. Krleža je ponovo – preko Pariza, Marselja i Soluna dospio u Srbiju, u jeku balkanskog rata.

PRIREDIO:

MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)

---