-Piše: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ

Antonioni nam ni u jednom trenutku ne dozvoljava da znamo više o tajni Aninog nestanka (ili o tajni njihovih međusobnih odnosa) nego što to znaju Sandro i Klaudija i kada se film završi bez razrješenja tih tajni mi shvatamo da smo navedeni da prihvatimo psihološku „avanturu” likova kao našu sopstvenu.
Filmom Noć (La notte, 1960) Antonioni nastavlja svoju trilogiju o, kako je on to nazvao, „velikoj emocionalnoj bolesti našeg vremena”.To je priča o sve većem udaljavanju uspješnog romanopisca od njegove supruge, kao i o otuđenju njih dvoje od ispraznog okruženja savremenog industrijskog Milana. Sjajni zaključak cijele trilogije donosi film Pomračenje (L‘eclisse, 1962) u kome Antonioni nudi najjasniju sliku nereda i nekoherentnosti modernog bitisanja. U Rimu se dvoje ljubavnika konačno razilazi jer „više nemaju šta da kažu jedno drugom” i žena se upušta u novi odnos s majčinim mladim i zgodnim berzanskim mešetarem, koji će se takođe okončati razlazom. Film se završava sedmominutnom montažnom sekvencom 58 kadrova snimljenih od kasnog popodneva do večeri različitih mjesta u gradu na kojima su se tokom filma ljubavnici redovno sastajali, ali na kojima se sada nijedno od njih ne pojavljuje. Njihovo neobjašnjeno nestajanje (i to što ga mi ćutke prihvatamo) predstavlja zastrašujući podsjetnik na krhkost i nestalnost ljudskih odnosa i nudi sjajnu kodu za trilogiju čija je osnovna tema beznadežnost ljubavi u modernom dobu. U svom prvom filmu u boji Crvena pustinja (II deserto rosso, 1964), koji je iste godine osvojio Zlatnog lava u Veneciji, Antonioni slika neurotičnu suprugu dobrostojećeg inženjera koja pokušava da pronađe smisao života u industrijskoj pustari Ravene. Svojim impresionističko/ekspresionističkim korišćenjem boje, prvim takve vrste u istoriji filma, Antonioni pojačava njen osjećaj lične izmještenosti i prikaz haotičnog naleta industrije na prirodu. Da bi nam dočarao taj stravični svijet Antonioni je stvorio skraćenu perspektivu koristeći telefoto objektive sa žižnom daljinom od preko 100 mm, čime je bitno smanjio dubinsku oštrinu i doprinio apstraktnom izgledu filma.
Antonioni je koristio boju na simboličan način i u svom sledećem filmu Uvećanje (Blow-Up, 1966), nestvarnom i tajanstvenom djelu o modnom fotografu u „veselom” Londonu, koji je, izgleda, nenamjerno snimio ubistvo u pozadini slučajnih snimaka jedne bezimene žene u parku. Kako sve više i više „uvećava” te rečite snimke objektivna stvarnost postaje čista apstrakcija i film se završava nagovještajem da moderno iskustvo, čak i kada (ili možda upravo kada) postane vidljivo na filmu prestaje da bude objašnjivo te samim tim postaje besmisleno. Uvećanje je prvi Antonionijev film koji je prihvatila široka publika, pa je njegov komercijalni uspjeh doveo 1969. godine do snimanja filma Dolina smrti (Zabriskie point) za MGM u SAD. Snimljen djelimično na terenu u Dolini smrti, ovaj lijepi film u boji je pokušaj da se kroz maštarije mladog revolucionara nagovijesti potpuna dekadencija američkog društva. Poslije komercijalnog neuspjeha filma Dolina smrti, producentovog projekta, Karlo Ponti tražio je od Antonionija da razmotri mogućnost snimanja jednog trilera po originalnoj priči Marka Piploa o čovjeku koji mijenja svoj identitet. Konačni rezultat nije bio triler već beznadežna egzistencijalna meditacija o beskorisnosti ljudske individualnosti naslovljena Profesija: reporter (Professione: reporter, 1975). Film govori o sredovječnom televizijskom reporteru koji u jednom marokanskom hotelu nalazi mrtvog čovjeka i preuzima njegov identitet. Ovaj očajnički pokušaj samooslobođenja završava tragično kada se ispostavi da je mrtvi čovjek bio politički operativac, do grla upleten u gerilski rat u Trećem svijetu.
(NASTAVIĆE SE)

---

ISPRAVKA
U feljtonu Buda Simonovića „Zapis sa Njeguša – Osveta Sava Dumova Popovića”, koji je nedavno objavljen u rubrici Feljton, u sedmom nastavku, navodi se da je autor članka „Dug zahvalnosti” objavljenog u „Amerikanskom srbobranu” 1915. g. Miloš F. Radulović. Ovim putem ispravljamo nenamjernu grešku, jer je autor pomenutog članka Miloš Filipov RADUNOVIĆ, iz sela Progonovići, koji je bio i rodonačelnik ideje za podizanje spomenika potopljenim dobrovoljcima pod Medovom.