-Piše: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ

Slično američkoj, britanskoj i francuskoj kinematografiji, i italijanska kinematografija doživljava kreativni pad tokom pedesetih godina prošlog vijeka, kada je neorealistički podstrek izgubio svoju snagu, a studiji su se vratili proizvodnji zabave za mase. Viskonti, Roselini i De Sika nastavili su da prave ozbiljne filmove, ali je, kao i u drugim zemljama, filmska industrija prebacila svoje težište na spektakl i blago golicavi seks. U italijanskoj kinematografiji pedesete godine XX vijeka bile su period „ružičastog realizma“ – pristupa koji se najbolje može objasniti kao spoj telefono bianco

(„bijelih telefona“) i neorealizma. Ta decenija je takođe bila svjedok pojave međunarodnih seks-simbola kao što su bili Đina Lolobriđida, Sofija Loren i Marčelo Mastrojani. Međutim, u to vreme u italijanskoj kinematografiji su već radile dvije ličnosti koje će stvoriti drugu poslijeratnu italijansku filmsku renesansu – Federiko Felini (1920–1993) i Mikelanđelo Antonioni (1912–2007).

MN: Federiko Felini

Bivši novinski karikaturista, Felini je započeo svoju filmsku karijeru kao scenarista Roselinijevih filmova. Felinijevi rani filmovi su pravovjerno slijedili neorealističku tradiciju. Film „Svjetlosti varijetea“ (Lucidel varieta, 1950), koji je režirao zajedno s Latuadom, pruža nam ironičnu sliku jedne ofucane putujuće vodviljske grupe. Prvi Felinijev samostalni film, „Bijeli šeik“ (Lo sceicco bianco, 1952), podrugljiva je priča o mladoj supruzi koja se zaljubljuje u junaka fumeta – popularnog foto-romana. Međutim, tek će njegov sledeći film „Dangube“ (1953) ukazati na rediteljev sjajni osjećaj za atmosferu i likove. Ova studija mladih i izgubljenih besposličara u primorskom gradu Riminiju, u kome je Felini odrastao, sadrži u sebi neke autobiografske crte i predstavlja jedan od njegovih najboljih filmova. S filmom „Ulica“ (La strada, 1954), snimljenim u produkciji Dina de Laurentisa i Karla Pontija, Felini raskida s neorealizmom da bi ispričao priču o priprostoj seljančici koju su prodali cirkuskom snagatoru u zamjenu za jedan tanjir tjestenine. Film, koji je po svojoj formi bio realističan, a po svom sadržaju alegoričan, napali su ljevičarski kritičari, među kojima i Cavatini, zbog izdaje društvenog angažmana neorealizma. Međutim, film je privukao veliku pažnju u cijelom svijetu i 1954. godine osvojio je Srebrnog lava, drugu po značaju nagradu na prestižnom Venecijanskom festivalu.

U vrijeme snimanja „Ulice“, Felini je već okupio oko sebe grupu saradnika s kojima će raditi tokom skoro čitave karijere – koscenaristi Enio Flajano i Tulio Pineli, direktor fotografije Otelo Marteli, kompozitor Nino Rota, glavna glumica Đulijeta Masina, koja mu je bila i supruga.Sledeći Felinijev film, „Probisvijet“ (II bidone, 1955), imao je, kao i „Ulica“, realističku formu i simbolički sadržaj. Ova priča o sitnim prevarantima koji ojađuju siromašne ima prizvuke tragedije i sadrži niz nadrealnih elemenata koji najavljuju kasnije Felinijevo bavljenje mitom i psihologijom. U filmu „Kabirijine noći“ (Le notti di Cabiria, 1956), za koji je scenario pisao zajedno s marksističkim pjesnikom i budućim rediteljem Pjerom Paolom Pazolinijem, glavna uloga je ponovo povjerena Đulijeti Masini. Ona igra hrabru i nesalomivu rimsku prostitutku koju je izdao i opljačkao mladić koga voli, ali koja uprkos svemu započinje život iznova.

Posle pauze od skoro četiri godine, Felini snima „Sladak život“ (1960), svoj prvi film širokog ekrana, koji je ujedno obelježio i prekretnicu u njegovom radu. Ovaj film se bavi rimskim novinarom i predstavnikom za štampu (Marčelo Mastrojani) koji među članovima međunarodnog džet-seta traga za senzacionalnim pričama i drugarima u piću. Ova površno realistička sredina je po svojoj pokvarenosti, dekadenciji i

vizuelnoj nastranosti bliska fantastici. Film počinje dugim pokretnim kadrom statue Hrista koju iznad grada prenosi jedan helikopter, a završava se na morskoj plaži hvatanjem čudovišne mrtve ribe. Zahvaljujući svojoj otvorenoj seksualnosti, film „Sladak život“ je postigao ogroman komercijalni uspjeh, ali je istovremeno donio Feliniju međunarodno priznanje kao velikom umjetniku i novom majstoru širokog ekrana.


(NASTAVIĆE SE)

---