U pogledu mjesta rođenja kneza Mihaila, jedino Feliks Kanic iznosi podatak da on nije rođen u Šarenom konaku, navodeći: „U Kragujevcu su me uvjeravali da ga je kneginja Ljubica rodila iznenada (1823) na jednom izletu, usred šume kod 5 km udaljenog sela Trmbasa, na mjestu koje i danas nosi naziv „zbeg”. Ako je to tako, onda bi misterija šume – treba se sjetiti da je ubijen u Topčiderskom parku – bila tijesno povezana sa životom i smrću Mihailovom”. Krstio ga je Melentije Pavlović, arhimandrit manastira Vraćevšnice.
U vrijeme Mihailovog rođenja Srbija se još uvijek oporavljala od živih sjećanja i strahota iz vremena Prvog i Drugog srpskog ustanka. Knez Miloš je uspio da diplomatijom sredi odnose sa Turcima i obezbijedi miran život i stabilan razvitak Srbije. Prvi koraci na formiranju države neizbježno su vodili i ka pitanju izbora prestonice. Zbog svog povoljnog strateškog položaja, smješten u Šumadiji i samom središtu Kneževine Srbije, daleko od utvrđenja gdje su se nalazili turski garnizoni, Kragujevac je odlukom kneza Miloša načinjen prestonicom 1818. godine. Mjesto rođenja kneza Mihaila, Kragujevac, bio je u to vrijeme malo mjesto, uglavnom sa srpskim stanovništvom i nešto malo Turaka. Status prestonice izvršio je veliki uticaj na promjenu fizionomije Kragujevca. Dok je 1818. godine imao 193 kuće sa 378 poreskih glava i oko 1.300 stanovnika, četiri godine kasnije (1822) taj broj je narastao na 283 kyće sa 755 poreskih glava, odnosno na preko 2.000 stanovnika. Poslije 1820. godine u Kragujevcu je bio samo jedan turski dom, u kome je stanovao muselim, jedna skoro porušena džamija bez minareta i jedna turska kafana za putnike. Tokom narednog perioda grad se planski urbanizovao i teritorijalno proširio, postavši upravni, politički, kulturni, prosvjetni, zdravstveni, vojni i privredni centar Srbije. Grade se privatne kuće i brojne ustanove sa obilježjima narodne arhitekture, ulice se kaldrmišu i osvjetljavaju lampama, a kuće se po Miloševoj naredbi pokrivaju crijepom, umjesto slamom, u cilju zaštite od požara. Na Lepenici se u to vrijeme grade tri drvena i prvi kameni most.
Brzo nakon izbora Kragujevca za prestonicu, izgrađeno je nekoliko najvažnijih zgrada za potrebe Dvora (konaka), koji je počeo da se zida u maju 1817. godine. Do kraja godine uz konak su izgrađeni mutvak i konjušnica. Konak kneginje Ljubice, poznat kao „Šareni konak” počeo je da se zida 1819, a završen je 1820. godine. Posebni majstori angažovani su da urede unutrašnjost svih konaka. Cio kompleks bio je opasan ogradom od hrastovog drveta (palisadama), a konaci su međusobno bili povezani popločanom kaldrmom. Knez Miloš se u Kragujevac doselio početkom 1818, a nedugo potom i kneginja Ljubica. Iako je sačuvano dosta opisa samog Kneževog konaka, koji su ostavili putopisci, opis Kneginjinog konaka, koji je često nazivan i haremom, jer je po turskom običaju zaista predstavljao isključivo ženske odaje, teško je rekonstruisati. Opis „Šarenog konaka”, mjesta rođenja kneza Mihaila, ostavio je Joakim Vujić (1826). U Kneginjinom konaku, koga Vujić naziva haremom, obitava „svetla Gospoža Ljubica s dva njena maloletna sina mlada Gospodarića, Milanom i Mihailom, kako ravno i vozljubljenom Gospodičnom Jelisavetom, svojom ćeriju, i celom njenom ženskago pola svitom... Ovaj harem leži ot palate Gospodareve s severa i sostoji se takožde iz dva departamenta, koji različite male i velike sobe imaju, koje su pre krasno mobilirate, izmolovane i nameštene, pak kongovi ot obadva sprata jesu široki, s lepi divani”. Iznad ulaznih vrata bio je natpis „Gospod da blagoslovi vhod i ihod tvoj”, a zbog toga što je bio ofarban spolja i iznutra, sa mnogo slika i natpisa na zidovima, nazivan je Šarenim konakom.
Život na kneževom dvoru u Kragujevcu bio je jednostavan i može se najbolje rekonstruisati na osnovu zapisa putopisaca. „Knez je najradije sjedio na doksatu prvog sprata (Konaka), gdje su bili razmješteni jastuci i odatle se stvarao divan pogled u daljinu. Tu se često sa svojim knezovima, kasnije ministrima, savjetovao o problemima zemlje.“
PRIREDIO:
MILADIN VELjKOVIĆ
(NASTAVIĆE SE)

---