-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVI

Početkom juna 1968. Vasko Popa se solidariše sa studentima Beogradskog univerziteta u njihovom buntu protiv postojećih prilika u društvu – zajedno sa Desankom Maksimović, Brankom Ćopićem, Danilom Kišom, Borislavom Pekićem, Matijom Bećkovićem i drugima čita studentima svoje stihove.

Pridružuje se javnom protestu intelektualaca (većine) povodom odluke da se na Lovćenu podigne Meštrovićev mauzolej Njegošu – piše pjesmu „Lovćen“ (čije prve dvije strofe prenosimo): „Greju li te Gospodaru gromovi/Pod ukrštenim rebrima/Više nego tri maternja srca/Služe li te visine device/I oblaci krilaši/Vernije nego mi pusti/I grešni sa svoga neznanja“. [...]

„Prosvjeta“ mu je objavila knjigu pjesama „Sporedno nebo“. Predrag Palavestra, tim povodom, u „Politici“ ističe zrelost Popine misaonosti. U to vrijeme Popa počinje pisanje kruga pjesama „Vučja so“. Njegovi stihovi izlaze u Budimpešti, na mađarskom jeziku, u izdanju „Evrope“, a u prevodu Šandora Vereša. Izbor iz poezije Vaska Pope štampan je i na makedonskom jeziku, u Skoplju, u prevodu i izboru pjesnika Vlade Uroševića. Pjesnikova majka Emilija umire 1969. u Beogradu, gdje je i sahranjena.

Aprila 1972. na Vanrednoj skupštini Srpske akademije nauka i umjetnosti Popa je izabran za dopisnog člana, a na predlog Odjeljenja za jezik i književnost. U referatu Skendera Kulenovića i Antonija Isakovića piše: „Vasko Popa spada među one srpske pjesnike kojima je dano da osjete univerzalni duh... Novator u poslijeratnoj srpskoj poeziji svakako, kritičar poroka ove epohe, pjesnik kome na kraju krajeva nije preostalo drugo nego da svojim univerzalnim glasom pjeva na svom tlu, Vasko Popa je pjesnička ličnost koja rad naše Akademije može samo da obogati“.

Popa 29. maja 1972. godine osniva jedinstvenu zadužbinu u nas – Književnu opštinu Vršac (KOV), sa porukom: Mi volimo poeziju! U neobičnoj biblioteci na dopisnicama (nazvanoj „Slobodno lišće“) u Vršcu su štampani stihovi Sterije, Dositeja, Zmaja... Popa je prvi predsjednik Književne opštine. U zavičaj se, u stvari, vratio uglavnom na nagovor mladog pjesnika i proznog pisca Dušana Belče, koji je još 1960. godine pokušao da ga nagovori na saradnju u listu „Ugao“, pokrenutom u Vršcu. Po Belčinim riječima – Popa se teško „prelamao“, ali su ga osvojili mladi, daroviti pisci koji su stasali u ovom gradu i kraju. Povremeno je dolazio u Vršac, podsjećao se grada svoje mladosti – to je za njega bilo osvježenje, novo otkrivanje zgrada, ljudi, predjela... Vršački brijeg, manastir Mesić, onda Sterija... Te 1972. nastala je i pjesma posvećena rječici „Mesić“.

Dovodio je u Vršac, na književne večeri, Bogdana Čiplića, Ivana V. Lalića, Stevana Raičkovića... Potom je odlazio u kafanu „Stara Srbija“, ljeti u baštu, a zimi u Bijelu salu... Želio je da se na svaki način obnovi kuća Jovana Sterije Popovića, da ona bude stožerna tačka u kojoj će se okupljati ne samo pisci već svi umjetnici, gdje bi se dolazilo i družilo, razgovaralo o umjetnosti...

Sveta Lukić se sjeća da je Vasko Popa, jedno vrijeme, volio da sjedi u kafani hotela „Metropol“: „Takav jedan sto je godinama držao u podne Vasko Popa sa Borom Radovićem i Vasilijem Popovićem, zvanim Vasa ‘Brada’, i mladima... Vasko je bio genije za kafansko sjedenje... Bora i Vasko, inače, voljeli su još jednu kafanu, koje više nema, a to je „Tri lista duvana“, na početku Ulice kneza Miloša, do muzičke škole ‘Stanković’...“

Izdavačka kuća „Vuk Karadžić“ objavljuje novu Popinu knjigu „Uspravna zemlja“. U njoj je 36 pjesama u „pet krugova“.


(NASTAVIĆE SE)

---