„Geografski aspekti u stvaralaštvu Ljubomira Durkovića-Jakšića...“ bila je tema Miroslava Doderovića. „Knjiga `Pljevlja i Manastir Svete Trojice: borba protiv rasrbljavanja do oslobođenja 1912`, obuhvata širok dijapazon: istorijskih etičkih, geografskih, kulturoloških, socioloških i posebno psiholoških postulata i segmenata, što je čini posebno vrijednom jer je najnezahvalnije obrađivati probleme koji imaju interdisciplinarni karakter. Konstatujemo da je autor geografski položaj Pljevalja interpretirao sa stanovišta horološke i istorijske varijabilnosti, čime je istaknuta promjenljivost društveno istorijskih uslova utkanih u naseobinsko-geografsku sredinu. Tumačenjem uzročno-posledičnih interakcija i veza između fizičko geografskih, istorijskih i društveno-ekonomskih faktora objašnjen je proces geneze i razvoja morfološko fizionomske strukture naselja Pljevalja, transformacije njegove unutrašnje strukture i prostorni razvitak. Na taj način je nastanak, razvoj i transformacija naseobinskog sistema, zajedno sa cjelokupnim antropogenim nasleđem, sagledan u korelaciji sa genetsko istorijskom varijabilnošću i hijerarhičnošću njegove strukture i organizacije“, bilježi Doderović u sažetku rada.

Budimir Aleksić bavio se temom „Radovi Ljubomira Durkovića-Jakšića o kanonsko-pravnom statusu Cetinjske mitropolije“. Proučavajući kanonsko-pravni status i istorijski značaj i ulogu Cetinjske mitropolije, Ljubomir Durković-Jakšić je napisao niz studija, članaka i tekstova, kao i jednu knjigu o ovoj temi. Posebnu pažnju je posvećivao sagledavanju specifičnosti položaja Cetinjske, odnosno Crnogorske mitropolije u Srpskoj pravoslavnoj crkvi u periodu od nasilnog ukidanja Pećke patrijaršije 1766. od strane Turaka, pa do njene obnove i uspostavljanja redovnog stanja u Srpskoj pravoslavnoj crkvi – 1920. godine.

Žarko Leković obrađivao je temu „Srbijansko-crnogorska saradnja u djelu Ljubomira Durkovića Jakšića“. „Istorija Srba i njihove materijalne kulturne baštine tokom XIX i XX vijeka trajne su preokupacije njegošologa Ljubomira Durkovića Jakšića. O Petru II objavio je više stotina zapisa, tekstova, separata, bibliografija, a pisao je o srbijansko-crnogorskim i srpsko-poljskim odnosima (radovi od 1934. do 1975. godine). Terminologija mu je veoma precizna i može da posluži kao obrazac ljudima iz struke. Istorijske podatke i arhivsku građu vezanu za srbijansko-crnogorske odnose prikupljao je tokom čitavog svog istraživačkog i naučnog rada. Sabranu građu upotpunjavao je ilustracijama, faksimilima dokumenata, fotografijama, kartama. Obrađivao je političku, kulturnu, crkvenu i ekonomsku saradnju. Iako je jednoumni režim prijetnjama tražio od Ljubomira Durkovića Jakšića da porekne ustanovljene naučne istine, i bez obzira koliko je vlast izlila otrova na njegov rad i opstanak on nije pokleknuo. Trpio je i nepokolebljivo branio otkrivenu istinu, pa je svoje radove i dalje dopunjavao i objavljivao. U svom radu ću se osvrnuti samo na dio onoga što je Ljubomir Durković Jakšić pisao o srbijansko-crnogorskoj saradnji“, stoji u sažetku ovog rada.

Veljko Đurić Mišina imao je rad „Moje sećanje na četvoricu uglednika iz Srpske patrijaršije“. U ovom radu se u formi sjećanja sagledavaju lik i djelo četvorice teologa i crkvenih djelatnika Srpske pravoslavne crkve: dr Ljubomira Durkovića Jakšića, Bogoljuba Ćirkovića, upravnika Biblioteke Srpske patrijaršije, Svetozara Dušanića, upravnika Muzeja Srpske pravoslavne crkve, i prof. dr Dušana Glumca, profesora Bogoslovskog fakulteta. Osvrćući se na svoju saradnju sa njima, autor posebno ukazuje na stvaralačku ličnost dr Ljubomira Durkovića Jakšića, ističući da je, iako je otišao iz Patrijaršije na rad u Univerzitetsku biblioteku „Svetozar Marković“, ostao do kraja vjeran Srpskoj pravoslavnoj crkvi objavljivanjem brojnih priloga u crkvenoj periodici, kao i monografija iz oblasti crkvene istorije.

(Nastaviće se)

---