Prvu četničku organizaciju formirao je 1948. godine general Miodrag Damjanović, a sjedište organizacije je bilo u Čikagu. Filijale UBKJV su formirane u Kanadi, Velikoj Britaniji, Saveznoj Republici Njemačkoj i Australiji. Navedeno je da je UBKJV u periodu njenog osnivanja bio jedna od najmasovnijih organizacija srpskih političkih emigranata, ali da se vremenom članstvo smanjilo. Organizaciju su mahom činili stariji pripadnici pokreta Draža Mihailović. U ranijem pomenutom dokumentu DSIP-a, Udruženje je okarakterisano kao organizacija „izrazito velikosrpskog, četničkog nacionalističkog karaktera”. UBKJV je izdavao mjesečnik „Ravnogorski borac”.

Druga četnička organizacija Pokret srpskih četnika – Ravna gora je, prema jugoslovenskim izvorima, okupljala prevashodno dinarske Srbe (Lika, Dalmacija, Hercegovina). Organizaciju su 1952. godine u SAD osnovali Dobroslav Jevđević i Momčilo Đujić. Radilo se o organizaciji prisutnoj u prekookeanskim zemljama (SAD, Kanada, Australija), ali i u Zapadnoj Evropi (Velika Britanija, Njemačka, Francuska). Pokret srpskih četnika je izdavao mjesečni časopis „Srbija”.

Srpski četnički pokret je, u poređenju sa dvije prethodno opisane četničke emigrantske organizacije, predstavljao znatno mlađi emigrantski entitet. Prema jugoslovenskim izvorima pokret je osnovan 1968. godine u Čikagu, a predvodili su ga pripadnici organizacije Draže Mihailovića. Početkom sedamdesetih godina pokret je radio na formiranju mreže u Evropi, nastojeći pritom da privuče mlađe članove drugih četničkih organizacija. [...]

Osim ravnogoraca, u dijaspori su bili aktivni i ljotićevci. Organizaciju Zbor je predvodio brat njenog ratnog lidera Dimitrija Ljotića – Jakov Ljotić. Centar Zbora nalazio se u Minhenu, ali je organizacija pristalice imala i u Velikoj Britaniji, Francuskoj, Sjedinjenim Američkim Državama i Australiji. U dokumentu DSIP-a iz 1970. godine stajalo je da organizacija nije imala veliko članstvo, ali je bila „dobro organizovana i disciplinovana”. Zbor je, stoji dalje u istom izvoru, posebno bio aktivan na propagandnom planu, odnosno, „ubacivanju propagandnog materijala u Jugoslaviju”. S tim u vezi, napomenuto je da je Zbor izdavao časopis „Iskra”. Za organizaciju Zbor je navedeno i da je bila tijesno povezana sa pojedinim obavještajnim službama. Iz Zbora je proistekao i Južnoslovenski demokratski savez, kojeg su predvodili Roko Kaleb i Slobodan Stanković. Za poslednjeg se u dokumentu DSIP-a isticalo da je bio zaposlen u „Radiju Slobodna Evropa”. Organizacija, prema jugoslovenskim podacima, nije bila masovna, ali je „bila aktivna na političko-propagandnom i obavještajnom planu”.

Kao posebno radikalna srpska emigrantska organizacija percipiran je Srpski oslobodilački/omladinski pokret – Otadžbina (SOPO), koji je osnovan u Sjedinjenim Američkim Državama 1966. godine od, kako se navodi u analizi DSIP-a iz 1970. godine, mlađih srpskih emigranata spremnih na diverzantsko-terorističe akcije”. Podvučeno je da su pripadnici SOPO izvršili više terorističkih akcija na teritoriji Sjeverne Amerike, pri čemu su apostrofirani napadi na jugoslovensko-konzularna predstavništva u Sjedinjenim Američkim Državama i Kanadi početkom 1967. godine. Početkom sedamdesetih godina Beograd je imao informacije o pokušajima ove emigrantske grupe da formira centre i izvan američkog kontinenta (u Saveznoj Republici Njemačkoj, Švajcarskoj, Belgiji i Švedskoj). Pomenuti dokument DSIP-a tematizovao je i pokušaje objedinjavanja srpske političke emigracije putem formiranja Srpskog nacionalnog odbora.

Priredio: Miladin Veljković

(Nastaviće se)

---